Олий таълим муассасаларининг ўзбек тили ва адабиёти бакалавриат йўналиши таълим дастурида талабаларга миллий қадриятларимиздан бўлган ўзбек шевалари тўғрисида илмий-амалий билимларни бериш кўзда тутилган

2. Самарқанд-Бухоро диалекти
. Бу диалектга Самарқанд, Бухоро, 
Хўжанд, Фарғона водийсидаги Чуст, Қашқадарёдаги Косон шевалари 
киради.

---

29 
IV. Шимолий ўзбек гуруҳи.
1. Иқон - Қорабулоқ диалекти. 
Бу диалектга Иқон, Қорабулоқ, 
Манкент, Қорамурт шевалари киради. Бу шевалар ўғуз ва қипчоқ 
элементларининг борлиги билан характерланади.
2) Туркистон-Чимкент диалекти. 
Бу диалектга Туркистон, Чимкент, 
Сайрам шевалари киради. Бу шевалар ўғуз элементларининг кам бўлиши, 
қипчоқ элементларининг кўпроқ бўлиши билан характерланади.
Ўзбек шеваларини дастлабки таснифлари бугунги кунда шеваларни 
ареал ўрганиш учун катта аҳамиятга эга. Чунки ўзбек шеваларининг ўзига 
хос томонлари ҳисобга олиниб, ҳудудий бўлиниши таснифларда кўрсатиб 
берилган. Бу таснифлар ҳозирги кунда ўзбек шевалари бўйича ареал 
йўналишдаги тадқиқотлар олиб боришда асос бўлиб хизмат қилади.
ЎЗБЕК ШЕВАЛАРИ ФОНЕТИКАСИ 
ЎЗБЕК ШЕВАЛАРИНИНГ ФОНЕТИК ХУСУСИЯТЛАРИ 
Ўзбек шевалари фонетик жиҳатдан ўзининг мураккаб хусусиятларига 
эгадир
. Ў
збек шевалари ўзаро унли ва ундошларнинг миқдори, сифати, 
фонетик жараёнлари билан фарқлансада, айрим жиҳатлари орқали ўхшаш 
ҳамдир. Маълумки, ўзбек тили диалектлари уч лаҳжа: қарлуқ-чигил-уйғур, 
қипчоқ, ўғуз лаҳжаларидан ташкил топган бўлиб, уларнинг фонетик 
жиҳатдан ҳам ҳар бирининг ўзига хос томонлари бор, албатта. Юқорида 
таъкидланганидек, ўзбек шеваларида фарқли томонларнинг мавжудлиги 
шевалар тарқалган ҳудуднинг жойлашув ўрни, тарихий шароитлари, аҳоли 
этник таркибининг турлилигига боғлиқ. Шу боис ҳам ўзбек шеваларидаги 
унли ва ундошларнинг миқдори ва сифати анча мураккаб ва мунозаралидир. 
Шу ўринда айтиш жоизки, ўзбек шеваларини ареал йўналишда ўрганиш 
орқали бундай масалалар ўз ечимини топиши мумкин.

---

30