Kasbiy pedagogika

5.5. K a d r la r tayyorlash milliy m o d elin in g asosiy,
tarkibiv q ism lari
Kadrlar tayyorlash milliy modeli faqat t a ’lim -tarbiya ja ra y o n in i- 
gina q am ra b olmay, ishlab chiqarish va ijtimoiy m unosabatlarni ham
o 'z ichiga oladi.
K a d r la r tayyorlash milliy m o d eli 
shaxs. davlat va ja m iy a t. u z ­
luksiz ta'lim , fan va ishlab chiqarish kabi tarkibiv qism larning o 'z a r o
ham korligi, ular o'rta sid a g i o 'z a r o aloqadorlik asosida « y u k sak m a '-
naviy va axloqiy talablarga j a v o b beruvchi yuqori m alakali kadrlarni 
tayyorlash milliy tizimi» m ohiyatini aks ettiruvchi andoza, loyiha 
hisoblanadi.
« K a d rlar tayyorlash m illiy d asturi»ning asosida kadrlar tayy o rla sh
milliy m odeli va uning m ohiyati yoritiladi. Milliy m od eln in g o 'z ig a
xos xususiyati mustaqil ra vishda to 'q q iz yillik um u m iy o 'r ta ham d a 
uch yillik o 'r t a m axsus. k as b -h u n ar ta'lim in i jo riy etilishi bilan 
belgilangan. Bu esa, o 'z navbatida u m u m iy t a ’lim dasturlaridan o 'r ta
m axsus, kasb -h u n ar t a ’limi dasturlariga o 'tilis h ig a zam in yaratadi.
Kadrlar tayyorlash m illiy m o d e lin in g asosiy tarkibiv qism lari 
quyidagilardan iboratdir:
Shaxs 
kadriartayyorlash tizimining bosh subyekti va obyekti, ta ’lim 
sohasidagi xizmatlarning iste’molchisi va ularni am alga oshiruvchidir.
Shaxs uzluksiz t a ’lim j a ra y o n id a dunyoviy, ilmiy bilim larni 
o'z- 
lashtiradi, fan asoslarini p uxta egallaydi, ishlab chiqarish sohalari 
bilan tanishadi, shuningdek, o 'z id a ijtimoiy t a ’sirlar y o rd a m id a m a '-
naviy-axloqiy sifatlarni tarbiyalab boradi. S haxsda o 'z la sh tirilg an
bilim. faoliyat k o 'n ik m a la ri va hayotiy tajriba asosida kasbiy m a h o ra t 
ham shakllanib boradi. Yuksak m a ’n a v iy-a xloqiy sifatlar va yuqori 
darajadagi kasbiy m alaka ga ega b o i i s h uchun shaxs o ‘z o ldiga 
m u a y y a n m aqsadni q o 'y a olishi h a m d a u n g a erishish yoMida tinim siz
82

---

izlanishi. o 'q i b -o 'rg a n is h i lozim. S h u n d a g in a , u ijtimoiy raqobatga 
chidam li, m alakali kadr b o 'lib shakllanadi.
O 'z - o 'z in i anglash tu y g 'u s ig a ega b o 'lis h . t a 'lim sohasidagi xiz- 
m atlard a n toMaqonli, sam arali foyda la na olish, ilmiy v a kasbiy bi­
limlarni puxta o 'z la sh tirish g a erishish s h a x s g a y etu k m utaxassis b o 'la
olishi uchun p o y d ev o r yaratadi. Inson kam o lo ti, eng avvalo. uning 
o 'z ig a bog'liqdir. Shu bois milliy d as tu rd a shaxs va uning kam olotini 
shakllantirishga alohida e ’tibor qaratilgan.
T a 'lim x izm atlarining iste’m o lchisi sifatida sh ax sg a davlat 
to m o n id a n t a 'lim olish va k a sb - h u n a r tay y o rg a rlig id a n o ‘tish kafolat- 
lanadi. T a ’lim olish ja ra y o n id a shaxs d a v la t t a ’lim standartlarida ifoda 
etilgan talablarni bajarishi shart.
Shaxs t a ’lim x izm atlarining y a ra tu v c h isi sifatida tegishli m alaka 
darajasini olgach, t a ’lim. m o d d iy ishlab chiqarish, fan. m ad an iy a t 
va x iz m a t k o ‘rsatish sohasida faoliyat k o ‘rsatadi, o ‘z bilim i ham da 
tajribasini o ‘rgatadi.