Иктисодиёт ишлаб чикаришни ташкил этиш

 
 
 
Жиҳозларни таъмирлашни режалаштириш. 
РОР системаси ремонт ишларини амалга оширишни ва бошқа ҳисоблашларни 
режалаштиришга ѐрдам берувчи бир қатор нормативларга асосланган. Уларга асосан 
ускуналарни текшириш ва ремонтлар орасидаги даврийлик нормативлари киради. Бу 
нормативлар кўрик, жорий ва капитал ремонт орасидаги даврларни ойларда 
ифодалайди. Ҳар бир ускуна тури учун ўзининг даврийлик нормативлари ишлаб 
чиқилган. Ремонт хизмати кўрсатишнин даврийлик нормативларига асосланиб 
жиҳозларни ремонтга чиқаришнинг йиллик график режаси тузилади.
Ремонт даври икки капитал ремонти орасидаги ремонт турлари ва ремонт 
хизматларининг кетма - кетлигини кўрсатади. У структура ва давомийлик билан 
ҳарактерланади.
Ремонт даври деб машинанинг икки капитал ремонти оралиѓидаги иш вақти 
даврига ѐки машинани эксплуатацияга киритиш ва биринчи капитал ремонтигача 
даврга айтилади.
Ремонт ишларини белгилашда ремонт нормативлари алоҳида ўринни эгаллайди. 
Бу нормативлар асосида ремонт персонали сони ва ремонт ишлари қиймати 
аниқланади. Ҳамма жиҳозлар алоҳида - алоҳида гуруҳларга ажратилади, бу гуруҳлар 
учун ремонт мураккаблиги коэффициентлари ўрнатилади. Бу коэффициентлар орқали 
ремонт мураккаблиги даражалари аниқланади. Ремонт ишларининг умумий меҳнат 
сиѓимлари қуйидаги формула орқали аниқланади: 
T
ум
= Р 

С (К
кур
+ К
ур
+ К
ж
), 
T
ум
= К
к
Р
к
+ К
ж
Р
ж
+ К
ур
Р
ур
+Р
кон
, 
бу ерда,
Р - ремонт мураккаблиги кўрсаткичи 
С - гуруҳдаги жиҳозлар сони 
Режали ремонт ишчилари сони қуйидаги формула орқали аниқланади:
ур
ум
с
В
Т
И

бу ерда:
Т
ум
- умумий меҳнат сиѓими 
В
ур
- бир ишчининг ўртача йиллик иш вақти 
Ремонт ишлари ҳажми, ремонт учун тўхтовлар бош мухандис ва цех 
бошлиқлари томонидан бир ой олдин белгиланади. Бу ишлар учун календар режа 
графиклари тузилади, бу графикларни тузишда жиҳозлар алоҳида-алоҳида гуруҳларга 

---

101 
бўлиниб, ҳар бир гуруҳ учун ремонт бригадаси тузилади. Бу бригадалар 2-4 
слесарлардан ва 2-5 ѐрдамчи ишчилардан тузилади. Ҳар бир гуруҳ бўйича ишлар 
тартиби ва бажарилиши муддатлари аниқланади.
Жиҳознинг ремонтига бўлган меҳнат сарфи ремонт ишларига кетган вақт 
нормалари асосида аниқланади. Нормалар слесарлик - йиѓув операциялари ва уларнинг 
гуруҳлари бўйича белгиланади. Улар маълум разрядларга асосан киши - соатларда 
ифодаланади.
Нормалар ѐрдамида фақат капитал ремонт учун эмас, балки жорий ремонтлар 
учун кетган меҳнат сарфларини ҳисоблаш мумкин. Бунда 2 хил ѐндашиш мумкин: 
Биринчи ҳолда алоҳида машиналарнинг капитал ремонти га сарфланадиган меҳнат вақт 
нормалари бўйича аниқланади. Кўрик ва жорий ремонт учун меҳнат сарфлари эса ҳар 
бир машина учун алоҳида ҳисобланади. Иккинчи ҳолда вақт нормалари бўйича барча 
машиналар учун ремонтнинг мураккаблик кўрсаткичи белгиланади ва унга асосланиб 
ҳамда бошқа нормативлардан ремонт ишларининг умумий меҳнат сиѓими ҳисобланади. 
Бу кўрсаткич ремонт ишларининг қийматини ифодалашда асос бўлиб хизмат қилади. 
РОР системаси бўйича ремонтни ташкил этишда махсус харажатлар сметаси тузилади. 
Барча харажатлар жорий ремонт учун сарфлар ва капитал ремонт сарфларига бўлинади. 
Бундай бўлиниш харажатларни қоплаш манбаининг турли хиллиги билан боѓлиқ. 
Жорий ремонтлар харажати маҳсулот таннархига киритилса, капитал ремонтлар 
амортизация ажратмалари ҳисобидан қопланади.