Май 2021 10-қисм Тошкент май 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot», 2021. 202 б

Annotatsiya:
Ushbu maqolada boshlang’ich sinflarda “
Ikkita aylananing tekislikda o’zaro 
joylashuvi
” mavzusini kengroq va to’liqroq tushuntirish haqida fikrlar yoritilgan.
Kalit so’zlar:
aylana, doira,tekislik, joylashuv
Aylana
– muayyan nuqtadan teng uzoqlikda yotgan nuqtalar toʻplami. Aylananing uzunligi 
quyidagi formula orqali hisoblanadi: 
C = 2
π
r
. Bu formulada π — oʻzgarmas son (konstanta), R 
esa aylana radiusi hisoblanadi.
Aylana tekislikda hamma nuqtalari belgilangan nuqtadan barobar uzoqlikda yotgan yopiq egri 
chiziq ham hisoblanadi. Belgilangan nuqta aylana markazi, markazdan aylana nuqtasigacha masofa 
aylana radiusi deyiladi. Markazlari umumiy, radiuslari har xil Aylanalar konsentrik aylanalar deb 
ataladi. Aylana ikki nuqtasini tutashtiruvchi kes-ma aylana vatari, markazdan o‘tuvchi vatar aylana 
diametri deb ataladi. Uchi aylana markazida, tomonlari radiusdan iborat burchak mar-kaziymarkaziy 
deyiladi. Aylana bo‘laklari aylana yoyi deb ataladi. Aylana tushunchasi faqat tekislikda emas, 
ixtiyoriy silliq sirtlar o‘rtasida ham qaralishi, bunda uning shakli murakkab bo‘lishi mumkin
O
nuqtadan teng uzoqlikda yotgan barcha nuqtalar to’plami 
aylana
deb ataladi.
O
nuqta bu 
aylananing
 markazi
deyiladi. Aylananing ixtiyoriy nuqtasidan uning markazigacha bo’lgan maso-
fa aylananing 
radiusi
deb ataladi. 
Aylananing ixtiyoriy ikki nuqtasini tutashtiruvchi kesma aylana
 vatari 
deb ataladi. Markazdan 
o’tuvchi vatar esa 
diametr
deb ataladi. Diametr O eng katta 
vatar. 
Doira
deb, tekislikning aylana bilan che garalangan qismi-
ga aytiladi. Aylananing markazi, radiusi va diametri shu ayla-
na chegaralagan doiraga nisbatan ham qo’llanadi Ikkita ayla-
naning tekislikda o’zaro joylashuvini tushuntiring. O’qituvchi 
mavzuni tushuntiradi. Aylana tekislikda yonma –yon alohida 
joylashadi. Aylana tekislikda ikki nuqtada kesishadi. Aylana 
ustma –ust ya’ni kichik aylana katta aylana ichida yotadi.
Ko’rgazma orqali, slayd orqali tushuntiriladi.