O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi davlat univirsiteti mehnat ta’limi kafedrasi

3-LABORATORIYA ISHI 

 

Mavzu: MUHITNING YORITILGANLIGINI ANIQLOVCHI  

ASBOBLAR BILAN TANISHISH 

 

Ishning maqsadi: Tabiiy va sun’iy yoritilganlikni aniqlash va hisoblash.  

Kerakli jihozlar:  

1. Lyuksimetr YU-16, YU-116. 

2. Maxsus yasalgan qog‘oz filtrlar. 

3. Stol yoritgichi. 

Ishning borishi: Ma’lumki, quyosh nurlari ta’sirida o‘simlik-larga gazlar almashinuvi hamda azot va 

mineral  tuzlar  almashinuvi  normal  o‘tadi.  Infraqizil  nurlar  isitish  xususiyatiga,  ultrabinafsha  nurlar  esa 

fotokimyoviy xususiyatiga ega. Ko‘z ilg‘aydigan quyosh nurlari ta’siri jihatidan infraqizil ta’siriga yaqindir. 

Quyosh radiatsiyasi elektromagnit va korpuskulyar nurlanish hisoblanadi. Elektromagnit radiatsiya 

–  eletromagnit  to‘lqin  asosida  tarqaladi.  300  km/sek  tezligi  bilan  va  yer  yuzasi  to‘g‘ri  va  tarqaluv-chi 

radiatsiya shaklida tushadi. 

Quyosh radiatsiyasini quriladigan spektoriga 350-760 nm uzunlikdagi nurlar kiradi. Infraqizil nurlar 

760  nm ortig‘i,  ultra-binafsha  nurlariga  380  nm  dan kam  bo‘lgan  nurlar  kiradi.  Fotosintez  380-710  nm 

uzunlikdagi  nurlardan  o’simliklar  foydalaniladi.  Shuning  uchun  yorug‘likni  inson  va  barcha  tirik 

organizmlar uchun ahamiyati katta. 

---

Lyuksmetr  Yu-116  cho’g’lanma  lampalar  va  tabiiy  yorug’lik    orqali  hosil  bo’lgan  yoritilganlikni 

o’lchash uchun mo’ljallangandir. 

Lyuksmetr  –  o’lchash  asbobi  va  qoplamali  alohida  foto-elementdan  tashkil  topgan.  Asbobning 

ikkita shkalasi bor, biri 0 dan 30 lk gacha, ikkinchisi 0 dan 100 lk gacha o’lchashga mo’ljal-langan.