Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

 
 
7-
§
. Investitsiya loyihalarini erkin ayirboshlanadigan valyutada 
kreditlash tartibi 
 
O‗zbekiston Respublikasining ‖O‗zbekiston Respublikasi Markaziy 
banki to‗g‗risda‖gi qonunning 7- va 40- moddalari va ‖Valyutani tart-
ibga solish to‗rg‗isida‖gi qonunning 7-moddasi hamda investitsiyaga 
doir qator qonuniy-me‘yoriy hujjatlarga asosan investitsiya loyihalarini 
erkin ayriboshlanadigan valyutada kreditlash asosan, vakolatli banklar 
201
tomonidan amalga oshiriladi. Vakolatli banklar o‗z ustavlaridan kelib 
chiqqan holda va Markaziy bank litsenziyasiga asoslanib, investitsiya 
loyihalari uchun yuridik shaxslarni chet el vayutalarida kreditlashni 
amalga oshiradilar. Bunda ular kreditlashning ta‘minlanganlik, aniq 
maqsadga mo‗ljallanganlik, muddatlilik, qaytarishlilik, to‗lovlilik kabi 
shartlariga rioya etadilar. Xorijiy valyutada kreditlash ishlab chiqarishni 
kengaytirish, eksportga yo‗naltiriladigan va O‗zbekiston Respublikasi 
iqtisodiyotida foydalaniladigan tovarlar sifatini yaxshilash uchun 
mo‗ljallangan uskunalar, materiallar, yangi buyumlar namunalarini, 
boshqa moddiy boyliklar va texnologiyalarni chetdan sotib olish bilan 
bog‗liq investitsiya loyihalarini moliyaviy ta‘minlash maqsadlariga 
ajratiladi. Kredit shartnomasida bunday kreditlar berilishi va ular 
bo‗yicha foizlar chet el valyutasida undirilishi ko‗rsatiladi. Shuningdek, 
kredit berayotgan banklar kreditni o‗z mablag‗lari yoki jalb qilingan 
mablag‗lar hisobidan berishlari mumkin. Bu operatsiyalar Markaziy 
bank chet el valyutasida operatsiyalar bajarishi bo‗yicha belgilangan 
iqtisodiy me‘yorlariga rioya qilingan holda amalga oshiriladi. Bundan 
tashqari foiz stavkalarini belgilashda vakolatli banklar o‗z kredit va 
valyuta siyosatidan kelib chiqqan holda mustaqil belgilaydilar. 
To‗lanmagan kreditlar bo‗yicha esa yuqori foiz stavkalari belgilanishi 
mumkin. Vakolatli banklar qarz oluvchilardan berilgan kreditning bel-
gilangan muddatda foydalanmagan qismiga tegishli majburiyatlar uchun 
vositachilik haqini olishlari mumkin. Ya‘ni, olinmagan, ammo ajratilgan 
kredit summalaridan ham vositachilik haqi undirilishi ko‗rsatilgan. 
Kredit berish to‗g‗risidagi qaror bankning tegishli bo‗limi tayyorlagan 
xulosa asosida qabul qilinadi. Mijoz sotib olgan uskunaning o‗z vaqtida 
o‗rnatilib, montaj qilinishi, ishga tushirilishi, uskunaning ishlab 
chiqarish quvvati va boshqa ko‗rsatkichlar loyihada ko‗rsatilgan daraja-
ga yetkazish hamda kreditdan aniq maqsadda va samarali foydalanishni 
ta‘minlashi shart. Kredit berish tartibida dastlabki bosqich, bu qarz 
oluvchining kreditlash uchun vakolatli bankka asoslab berilgan
iltimosnoma bilan murojaat qilishidir. Qarz oluvchining iltimosnomasi 
va uning ilova qilinayotgan hujjatlarda quyidagi ma‘lumotlar: kredit 
olishdan maqsad, qanday summada va qancha muddatga olinayotganligi 
chet eldan olinayotgan tovar tavsifi, qayerdan sotib olinishi, to‗lov
valyutasi, narx va korxona faoliyati uchun zarur bo‗lgan xomashyo bilan 
ta‘minlash manbayi, olinayotgan kreditning valyutada qaytarilishi
asoslari va uning texnik iqtisodiy jihatdan asoslanishi kabilar
keltirilishi lozim. 

---

224
Qimmatli qog‗ozlar bozorida banklar qonun doirasida faoliyat olib 
boradi.