Z. D. Rasulova, Sh. H. Quliyeva, A. R. Jo‘rayev texnologiya fanini o‘qitish metodikasi

Nazorat uchun savollar: 
1. Umumiy o‘rta ta’lim maktablaridagi texnologiya o‘quv predmetining asosiy 
maqsad va vazifalari nimadan iborat? 
2. Kompetansiya so‘ziga izoh bering. 
3. Milliy va umummadaniy kompetensiyaning texnologiya ta’limidagi ahamiyati 
nimada? 
4. O‘quvchining ijodkorlik faoliyatini rivojlantirish deganda nimani tushunasiz? 
5. Estetik ong deganda nimani tushunasiz? 
15-Mavzu. “Texnologiya va dizayn yo‘nalishi mazmuni, o‘quvchilar 
egallashlari lozim bo‘lgan bilim, ko‘nikma va malakalar 
Tayanch so‘zlar: 
yog‘ochga ishlov berish texnologiyasi, metalga ishlav 
berish texnologiyasi, yog‘ochga ishlav berish asbob-uskunalari, metalga ishlov 
berish asbob-uskunalari. 
15.1. Yog‘ochga ishlov berish texnologiyasi (materialshunoslik, asbob-
uskunalar va moslamalar, mashg‘ulotlar ishlab chiqarish
O‘quvchilar yog‘ochning xususiyatlari to‘g‘risida boshlang‘ich bilimlarni 
egallash, ularni rejalash, yo‘nish, arralash, teshish, pardozlash ishlari va bu ishlarni 
bajarishda ishlatiladigan qo‘l va elektr asboblarining tuzilishi, ishlashi, dastgohlar, 
elektr va mexanizatsiyalashtirilgan jihozlar, mashinalar elementlari, yangi texnika 
va ilg‘or texnologiya asoslari, texnologik xaritalar, ularni tuzish va foydalanish, 

---

135 
xavfsizlik texnika qoidalari, sanitariya-gigiyena talablari to‘g‘risida bilim va 
amaliy ko‘nikmalarni; dizayn talablari darajasidagi ro‘zg‘orbob va xaridorgir 
buyumlarni tayyorlash malakalarini egallaydilar; xalq hunarmandchiligining etnik, 
tarixiy, mahalliy, geografik xususiyatlari, tadbirkorlik, ijodkorlik asoslari; 
yog‘ochga ishlov berishga oid kasb-hunar turlari to‘g‘risidagi ma‘lumotlarga ega 
bo‘ladilar. 
Yog‘ochga ishlov berish asboblariga arralarni bir qancha turlari kiradi. Shulardan 
bittasi disk arra hisoblanadi.
Disk arra
ning asosiy qismlari, stanina, plita, arra diski, yo‘naltiruvchi 
chizg‘ich va to‘pon to‘plagichdan iborat Stanina arraning qo‘zg‘almas qismi 
bo‘lib, uning ustiga plita o‘rnatiladi. Plita dastgohning ish stoli hisoblanadi. 
Arralanadigan taxta material shu phta bo‘ylab suriladi Plitadan arra diski chiqib 
tunshi uchun unda tirqish ochilgan bo‘ladi Staninaga val o‘rnatilib, uning bir 
uchiga shkiv, lkkinchi uchiga arra diski mahkamlanadi. Arra diski arralanadigan 
taxta materialning qalinligiga va arralash usuliga qarab har xil diametrli, to‘g‘ri va 
qiyshiq tishli bo‘ladi. Disk arralar yordamida tilish va qirqish bilan bir qatorda 
zakrov, chok, ariqcha ochish ishlari ham bajariladi. Bu maqsadda vintlar 
yordamida plitani ko‘tarish yoki tushirish yo‘li bilan arra diskining tirqishdan 
chiqib turuvchi qismini yo‘naltiruvchi chizg‘ich bilan arra diski orasidagi masofa 
zarur o‘lchamga sozlanadi. 
Yog‘och, faner va plita materiallarni arralash uchun qattiq qotishmadan 
yasalgan plastinalari bo‘lgan yog‘och kesuvchi diskli arralardan foydalaniladi. Ular 
bichimi dumaloq arrali dastgohlar va avtomatik liniyalarga o‘rnatiladi. Yog‘ochdan 
turli buyumlar tayyorlash va boshqa ishlarni bajarish uchun yog‘och materiallarni 
o‘lchash va rejalash kerak bo‘ladi. Buning uchun maxsus asboblardan 
foydalaniladi. O‘lchash deb yog‘och materialning o‘lchamlarini va shaklini 
aniqlashga aytiladi. Bu asboblarga