Conference Paper

Ob’ekt va sinov manzili 
Surnondaryo viloyati Angor tumanidagi “ Angor surxon g’ururi” MCHJ
Traktorning muayyan ish sharoitida tortish, yer bilan tishlashishi va o’tuvchanligi 
qo’yidagilarga bog’liq
.- tuproq qatlamining sirtiga va xususiyatiga 
- ishlayotganda g’idiraklarnig yer bilan tishlashish koeffitsentiga
- ma’lum bir o’lchamdagi mashina massasi va amaliy balansiga 
- traktor og’irligining taqsimlanishi, har bir o’qqa tushadigan og’irlikning taqsimlanishiga
- ishlatilayotgan shina va bosimiga
- yurish tezligining texnik holatiga va yaroqliligiga ishlab chiqaruvchilar tavsiya etgan 
me’yoriy ishni amalga oshirishga tuproq qatlami sirtining holatiga va xususiyatiga
Shu bilan birgshalikda g’ildirak turining ishlash yuzi bilan tishlashish koeffitsentiga 
bo’g’liq. Qishloq xo’jaligi traktorlari tuproq qatlami bilan tishlashishi va o’tuvchanligi bilan 
xarakterlanadi. 
Ekishga tayyorlangan yerga nisbatan ang’izdali yerlarda traktorning tortish kuchi sezilarli 
darajada pasayadi. Ruxsat etilgan ishchi og’irligi ortishi bilan BELARUS traktorlarining 
o’tish qobiliyati tortish va tortish xususiyatlari 
o’zgarishi bilan tuproq hajmining ortishi hamda chuqurligi ortishi uchun samarali sharoit 
yaratiladi.
Misol uchun traktorning og’irligini ko’paytirish uchun qo’shimcha ortirish bilan kuzgi yer 
haydashda tuproqning namligiga qarab traktorning tortish kuchi 8.8....28.3% ga 
oshadi.Tuproq qatlamining fizik- mexanik tartibi yer relfining o’zgarishi va o’zgaruvchan ob-

---

Техник ва технологик фанлар со
ҳ
аларининг инновацион масалалари. ТДТУ ТФ 2020 
19 
havo sharoitida traktorning dala bo’ylab harakatlanishda haydovchining malakasi katta 
ahamiyatga ega.
Traktorning ortishi va o’tuvchanligini o’zgartirish usullari
-traktorning og’irligini ortirish 
-g’ildirakning tuproq bilan tishlashishini oshirish 
Traktorning harakatdagi tortish kuchining quyidagicha oshirishimiz mumkin 
-
tez olib va quyiladigan yuklardan faydalanish 
-
g’ildirak shinalari ichiga suv ( eritma ) quyish 
G’ildirakning tuproq bilan tishlashishini quyidagi holatlar bilan oshirish. 
-ish sharoitlari va mashinaning o’qlariga tushadigan yukiga qarab shinaning maqbil bosimini 
tanlash. 
-orqa ko’prikning differentsiyalini blakrovkadan faydalanish 
-turli xil qishloq xo’jaligi mashinalarini ishlatishda traktorning oldingi o’qiga yuklar osilib 
traktorning ish vaqtidagi og’irligi qulay taqsimlanishi ta’minlanadi. 
-orqa g’ildirakning yer bilan tishlashishini oshirish uchun shinalar ichiga suv solish. 
-suv solingan shina yer bilan yaxshi tishlashadi va ishataksirashi kamayadi. 
-oldingi g’ildiraklarga suv solish nazarda tutilmagan . 
DIQQAT; Bu holda g’ildirak shinasi ichidag suvning og’irligi teshiriladi. 
DIQQAT; Traktor shinalariga suv to’ldiralgandan keyin g’ildirakning yer bilan 
tishlashida transmissiya ga ortiqcha yuklar osish tavsi etilmaydi. 
DIQQAT; Tuproqning yuza qisminig yoman sharoitlarida ya’ni qumli, o’ta namligi 
yuqori bo’lgan hamda noqulay ob- havo sharoitlarida traktor ishlayotganida suv solingan 
shinalarda 15 km / soat tezlikda yura olmasligi sababli g’ildirak to’g’inidan chiqib ketishi 
mumkin
DIQQAT; SHinalar hajmiga nisbatan solinadigan suv ( eritma ) 75 % oshmasligi kerak. 
Orqa shinalarda suv (eritma) dan foydalanganda, shinalarning sezilarli darajada qattiqligi, iz 
chuqurligi va tuproq siqilishi ortadi. Agar suvni (eritmani) ishlatish kerak bo'lmasa, biz barcha 
shinalarni 40% dan oshmaydigan darajada to'ldirishni maslahat beramiz. 
40% to'ldirishda va 75% to'ldirishda bitta shinaga quyilgan suv (eritma) 5.4-jadvalda 
keltirilgan. 
Bitta shinaga quyilgan suv (eritma) hajmi 1-jadval 
SHina 
Suv miqdori (eritma) l 
(75% hajmda 
to’ldirilganda) 
Suv miqdori ( eritma ) l 
(40% hajmda to’ldirilganda) 
15.5R38