Conference Paper

1-расм - Интенсив 
тозалаш камераси 
1- Чанг ушлагичлар; 2-
Интенсив тозалаш камераси; 3-бир-
бирига 
симметрик 
ўрнатилган 
кириш қувурлари; 4-камеранинг ён 
деворлари; 5-Тозаланган ҳавони 
чиқиш 
туйнуги; 
6-Камеранинг 
устки девори; 7-ифлосликларни вакумм-клапанга йўналтириш девори; 8-Вакуум-
клапан; 9- телескопик қувур; 10-телескопик қувурнинг харакатланиш йўлаги.
 

---

Техник ва технологик фанлар со
ҳ
аларининг инновацион масалалари. ТДТУ ТФ 2020 
189 
Интенсив тозалаш камераси ишлаш жараёнида пахта тозалаш корхоналаридан 
чиқаётган чанг ҳаво чанг ушлагич 1 га юборилади. Марказдан қочма куч асосида 
ишлаётган чанг ушлагичлар ҳаво оқими таркибидаги заррачалар маълум миқдорда 
тозаланади. Тозаланмай қолган ҳаво оқими чанг ушлагични устки туйнуги орқали бир-
бирига қарама-қарши жойлашган кириш қувури 3 орқали интенсив тозалаш камерасига 
келади. Интенсив тозалаш камераси ҳар томонидан девор 4 ва 6 билан гермитик 
беркитилган.
Бир-бирига қарама-қарши қувур орқали келаётган чанг заррачалари қарама-
қарши ўрилиши натижасида ўз тезлигини йўқотади. Тозаланган ҳаво оқими туйнук 5 
орқали атмосфераги чиқариб юборилади. Ушлаб қолинган чанг заррачалари ваккум-
клапанга йўналтириш деворлари 7 ёрдамида вакуум-клапан 8 орқали чиқариб 
юборилади.
Кираётган чанг заррачалари бир-бирига тўқнашишини ростлаб турувчи 
телескопик қувур 9 камерага кираётган қувурда жойлашган телескопик қувурни 
ҳаракат йўлакчаси 10 орқали яқинлаштириш ёки ўзоқлаштириш имкониятига эга 
ҳисобланади.
Хулоса қилиб шуни айтиш мумкинки ҳозирда чанг тозалашни кўплаб усуллари 
мавжуд бўлиб уларни ҳаммасини ҳам пахта тозалаш корхоналарида ишлатиб 
бўлмаслиги илмий асосларган ҳилда пахта чангини тозалашнинг такомиллаштирилган 
янги усулини ишлаб чиқилди. Ишлаб чиқилган янги усул асосида Ўзбекистон 
Республикаси интеллектуал мулк агентлиги томонидан “Ҳавони пахта чангидан 
тозалаш ускунаси” номли фойдали модел патенти FAP № 01352 29.12.2018 йил 
гувохномаси олинди. ушбу такомиллаштирилган ускунани конструкцияси, схемалари 
ва ишлаш тартиблари бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари келтирилган.