Akusherlik va ginekologiyada hamshiralik ishi

15.2. Mayl va tortinchoqlik (komplekslanish)
XX asrning birinchi yarmiga kelib , Z igm und Freydning ruhiy 
tahlili eng e ’tiborli seksologiya nazariyasi deb hisoblangan. Falsafiy 
va ruhiy nazariyalar nevrozlarni davolash usullariga asoslangan 
ruhiyatning tahlili keng qam rovli seksologiya m uam m olarini o ‘z 
ichiga oladi. Z. Freyd intimlikni inson hayotining lokal, ayrim jihati 
deb qaram asdan, balki uning asosi sifatida к о ‘rib chiqadi. Freyd 
nazariyasi b o ‘yicha ishqiy mayl — 
libido
individning b utun ruhiy 
energiyasi m anbayini tashkil etib, h ar qanday h is-tuyg‘uning 
qoniqishini Freyd intim lik deb ataydi. Biz sevgi deb ataydigan 
narsaning m ag‘zi — intim yaqinlik b o ’lgan jinsiy ishqdir, deb 
yozadi Freyd. Bu intilish o ‘z - o ‘zini yaxshi k o ’rish, o ta-on alik 
m u h ab b ati, b ir buyum yoki g ’oyaga b o ’lgan b o g ’liqlik kabi 
hissiyotlar asosida yotadi. Freyd nazariyasi b o ’yicha bularning 
ham m asi instinktiv im pulslar yuzaga chiqishining bir turidir.
15.3. Seksologiyada me’yor tushunchasi
Seksologiyada 
m e’yor tush unchasini 
aniqlash o ’ziga xos 
qiyinchilik tu g’dirib, bu biologik, ijtim oiy om illar, shaxsiyatning 
o ’zaro chatishib ketganligi, individual hissiyotlarning ko’p variant- 
liligi bilan bog’liq. A. Kinsi m a’lum otlariga k o ’ra, intim lik yuqori 
darajali b o ’lishi bilan belgilanadi, intim axloq turli shakllari bilan 
sotsial guruhlar o ’rtasida uzviy bog’liqligi aniqlanadi. M asalan, 
aho lining iqtisodiy kam t a ’m in lan g an va bilim i past q atlam i 
masturbatsiyani qoralab, turm ush qurguncha b o ’lgan birinchi jinsiy 
aloqa va ishqiy sheriklikni tez-tez alm ashtirish hodisasiga to ’g ’ri 
m unosabatda bo’lishgan. Iqtisodiy ta ’minlanganligi nisbatan yaxshi, 
ilm darajasi yuqoriroq bo’lgan aholi qatlami orasida esa intim aloqalar 
kech boshlanganligi va munosabatlar doimiyligi saqlanganligi uchun 
ham m asturbatsiyaga salbiy sifat deb qaralm agan va buni o ’z 
hayotlarida uzoq yillar davom ida q o ’llab kelganlar.
189

---

Jinsiy hayotda m e’yor tushunchasi va bu tushunchaning inson 
tom onidan ta sa w u r etilishi am aliy aham iyat kasb etadi. 0 ‘zlarini 
seksologik bem or deb hisoblovchi kishilar m uhitida hech qanday 
buzilishlar b o ‘lm asa-da, ular o ‘zlarining jinsiy hayot m e ’yorlari 
haqidagi n o to ‘g‘ri tasaw urlariga k o 'ra seksologik yordam ga muhtoj 
b o 'ladilar. M asalan, „seksologik" arxiv m a ’lum otlari k o 'zd an
kechirilganda friksiyalar 5— 10 m inut davom etishi, 
ejaculatio
praecox
m uam m osi bo'yich a uzoq va davomli davolanish holatlari 
kuzatilar, yana bir m isolda 3—5 friksiyadan keyin eyakulatsiya 
bo'lishini ko'rishimiz mumkin. H ar ikkala holat ham uzoq muddatli 
oilaviy hayotda kuzatilib, er- xotinlar hech biri bu holatdan bezovta 
bo'lishm agan.
I.S. 
Kon to m onid an tak lif etilgan intim likning nam oyon 
bo'lish m e’yoridagi 3 ta: axloqiy, statistik, fiziologik jihatlarga 
yana yosh va tana konstitutsiyasini ham qo'shib nazarda tutish 
kerakligini ko'rsatgan.
K o'plab fanlarning rivojlanishi va birgalikda izlanishlari tufayli, 
biz bugungi kunga kelib intim odob-axloq va jinsiy rivojlanish haqida 
o'tm ishdoshlarim izga nisbatan ko'proq m a’lumotlarga egamiz.
Seksologik izlanish obyektlaridan biri intim ni axloqiy baho- 
lanishi 
hisoblanadi, chunki u ijtim oiy m e’yorlar, u rf-od atlar, 
ularning paydo bo'lish sabablarini o'rganish bilan bog'liqdir. Shu 
bilan birga, seksologiya va uning ustida ish olib boruvchi ilm ahli 
idrok etib-etmagan holdajamiyatning axloqiy me’yorlariga tayanadilar. 
Masalan, shifokor uchun, voyaga yetmagan qizning homiladorligini 
ota-onasiga m a’lum qilish, qizga nisbatan shafqatsiz m unosabatni 
keltirishi mumkinligini bilgan holda bu qarorga kelishi ham kasbiy, 
ham axloqiy yechim ni izlashga m ajbur qiladi. Yoki o'qituvchi o 'z 
tarbiyasi ostidagi voyaga yetayotgan o'sm irga qaysidir, m aktab 
dasturiga kiritilmagan „hayot sirlari" ni yetkazishi ham axloqiy 
yechim ni izlashni talab qiladi. O 'z -o 'z id an m a’lumki, bu masalada 
har bir inson axloqiy nizom m ajm uasiga tayanishga majburdir.