Akusherlik va ginekologiyada hamshiralik ishi

13.6. Endometrioz
E ndom etrioz gorm onal kasallik b o'lib, bachadon en d o m et- 
riysiga o'xshagan to'qim ani bachadondan tashqarida o'sishiga aytiladi. 
Endom etrioz, asosan, limfa va qon tom irlaridan im plantatsiya yo'li
180

---

bilan tarqaladi, b a’zida jarrohlik aralashuvlarida m exanik (elek- 
trokoagulatsiya, bachadon ichini qirish, bachadon b o ‘shlig‘idagi 
operatsiyalarda) yo‘l bilan tarqaladi. E ndom etrioz to ‘g‘ri ichak, 
qorin b o ‘shlig‘i, qorin pardasi, genital a ’zo va boshqa to ‘qim alarda 
joylashishi m um kin.
E ndom etriozning klinik k o'rinishi quyidagicha: hayzoldi va 
hayz vaqtida o ‘sha joy lard a q attiq o g ‘riq paydo b o ‘lishi m um kin. 
K o ‘p in ch a yondosh a ’zolar ham kasallikka chalinadi (to ‘g ‘ri ichak, 
siydik pufagi). E ndom etrioz bilan og‘rigan b em orlarda hayzoldi 
sin d ro m i, m a sto p a tiy a , b e p u s h tlik , b o la ta sh la s h , u m u m iy
ahvolning o ‘zgarishi (bosh og‘rigi, tez ch arch ash , q o ‘zg‘aluv- 
chanlik, depressiya va boshqalar) kuzatiladi.
E n d o m e trio z n i dav olash b irm u n c h a m u sh k u l. D avolash 
kompleks ravishda uzoq m uddatga m o ‘ljallanib, yuqori sifatli olib 
borilishi kerak. D avolash b em o rn in g yoshi, en d o m etrio z n in g
joylashishi, tarqalganligi va og‘irlilik darajasiga qarab olib boriladi. 
Kasallikni to ‘g‘ri davolash uchun shifokor k o ‘rsatmasiga asosan 
sxema b o ‘yicha gorm onlar (sintetik progestinlar) buyuriladi. Agar 
konservativ usul natija berm asa, jarrohlik usuli bilan davolanadi 
(endometrioz to ‘qima olib tashlanadi). Hamshira yuqorida qayd etilgan 
patologiyalarni (hayzoldi, klim akterik, postkastratsion sindrom lar, 
endom etrioz) kasallikning kelib chiqish sabablari va kechishini 
ham yaxshi bilishi shart, chunki bu kasallik kechish darajasiga 
qarab alohida e ’tibor talab qiladi.
H am shira bem orga ehtiyotkorlik bilan kasallik tasnifini, klinik 
ko'rinishi ham da shifokor k o ‘rsatm alarini q un t va tartib bilan 
bajarish lozim ligini, o ‘z vaq tida sifatli o v q atlan ish i, gigiyena 
qoidalariga rioya qilish zarurligini tushuntiradi; kasallik simptomlari 
kechishini kuzatib boradi, chunki ko‘p hollarda klim akterik davrda 
o ‘sm a kasalliklar paydo b o ‘lish ehtim oli kuchayadi.
0 ‘sm alar xavfi tug‘ilganda ham shira m a’lum otlam i zudlik bilan 
shifokorga yetkazishi va bem orga shifokor m aslahati kerakligini 
tushuntirishi shart.

---