O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

Topshiriqni bajarish yuzasidan ko'rsatma:

Jihozlar, asbob va moslamalar: 
Dasgoh, arra randa, bolg’a, iskana, parma egov, jilvir qog'oz, o'lchov chizg'ichi, qalam, 
andazalar va ish chizma va yog'och material (kedr, zirk, qayin, qopa qayin. eman, 
shumtol, yong'oq va xokazo). 
Mashg'ulot yuzasidan topshiriq: 
Ish turiga qarab qirquvchi, yo‘nuvchi, 
oyuvchi iskunalar tanlash. Iskunalarni charxlash va o‘tkirlik burchaklarini 
tekshirish. Buyumlarni teshish uchun parma va yordamchi moslamalarni tanlash va 
mahkamlash, qisqichga o‘rnatish. 
Tayyorlanadigan buyumni texnologik xaritasini tuzish. Tayyorlanadigan 
buyumlarga mos Yog'och tanlash (kedr, zirk, qayin, qopa qayin. eman, shumtol, yong'oq 
va xokazo). Tayyorlanadigan buyumni chizma bo'yicha rejalash. Biriktiriladigan 
qismlarida tirnoq-qulokva uyalarni rejalash. 
Tirnok chiqarish va quloq ochish biriktirish usullaridan foydalanib buyumlarni 
yig'ish. Buyumlarni jilvirlab pardozlash va aliflab yoki loklash ishlarini bajarish.
 
Nazorat uchun savollar: 
1
. Durodgorlik ish o’rnini nima aytiladi? 
2. Duradgorlikda ishlatiladigan control o’lchov asboblari turlari? 
3. Bolta dastasi tayyorlashni ish ketma-ketligini aytib bering?
 
 
 
BIRIKMASIZ EGRI CHIZIQ SHAKLIDAGI BUYUMLAR TAYYORLASH 
TEXNOLOGIYASI
Konussimon buyum uning o‘lchamlariga asosan turli keskichlar yordamida 
yo‘nib yasaladi. Yo‘nilgandan keyin buyum tekis, silliqroq bo‘lishi uchun 
jilvirlanadi.
Yog‘ochdan yo‘nish stanogida har xil usullar bilan shakldor yuzalar hosil qilish 

---

mumkin: 1. Reyer, mayzelni oldinga, ko‘ndalangiga surib, kesib ishlash yo‘li bilan. 
2. Qirquvchi qirralari shakldor bo‘lgan keskichlar yordamida ishlash yo‘li bilan.
Odatda, ishlanuvchi detallar soni kam bo‘lgan vaqtlarda reyer va mayzelni ham 
bo‘ylamasiga, ham ko‘ndalangiga surib shakldor yuzalar hosil qilishda 
foydalaniladi.
Shakldor keskichlar bilan asosan uzun (200-350 mm li) shakldor yuzalar 
ishlanadi. Shakldor yuzalarni ishlash uchun maxsus andaza keskichlar yasaladi. 
Bunda ishlanadigan yuzalar aniq chiqadi va keskich shaklini oladi.
O‘quv ustaxonalarida shakldor buyumlardan egov dastasi, yog‘och to‘qmoq, 
bolalar stolchasi va stulchasining oyoqlari, televizor tagligining oyoqlari 
tayyorlanadi.
Shakldor yuzalarni ishlash uchun zagotovka oldin silindr shaklida ishlanib, 
keyin unda sferik (1), konussimon (2, 5), silindrik (3, 4) va hokazo shakldor yuzalar 
hosil qilinadi.