Biologiya 5 new indd

 
b c
56-rasm. 
Sodda hayvonlar: amyoba (a), evglena (b), 
tufelka (c).
Bo‘shliqichlilarning
tanasi tashqi – ektoderma va ichki – endo-
derma qavatidan iborat. Hazm qilish jarayoni ikki bosqichda – tana 
bo‘shlig‘ida va hujayralar ichida amalga oshadi. 
Nerv sistemasi
sodda tuzilganligi sababli taassurotlarga sekin javob qaytaradi. 
Masalan, gidraga nina tekkizilsa, anchadan keyin tanasini qisqar-
tirib oladi. 
Regeneratsiya
xususiyati yaxshi rivojlangan. Otiluvchi 
hujayralari yordamida o‘ljasini tutadi va o‘zini himoya qiladi. Aktini-
yalar o‘troq yashaydi, paypaslagichlari ko‘p bo‘lishi bilan gidradan 
farq qiladi. Meduzalar reaktiv harakat qiladi (57-rasm).
a
 
b c
57-rasm. 
Bo‘shliqichlilar: gidra (a), aktiniya (b), meduza (c).
Yassi chuvalchanglar
tanasining orqa qismi o‘rtadan chetga 
tomon yassilashib boradi, ikki tomonlama simmetriyaga ega. Tana 
bo‘shlig‘i bo‘lmaydi. Hazm tizimi og‘iz, halqum va ichakdan ibo-
rat. Ayrim parazit vakillarida hazm tizimi yo‘qolib ketgan, chunki 
ular tayyor oziqni so‘rib oladi. Oq planariya chuchuk suvda erkin 
http://eduportal.uz

---

64
yashay di. Jigar qurti va qoramol tasmasimon chuvalchangi boshqa 
organizm tanasida parazitlik qiladi (58-rasm).
To‘garak chuvalchanglar
ko‘ndalang kesmasi yumaloq shakl-
da. Tashqi tomondan pishiq qobiq – 
kutikula
bilan qoplangan. Su-
yuqlik bilan to‘lgan tana bo‘shlig‘iga ega. Askarida odamning ichki 
organlarida, rishta oyoq terisida, bo‘rtma 
nematoda
esa o‘simlikda 
parazitlik qiladi (59-rasm).
a
b
c
59-rasm. 
To‘garak 
chuvalchanglar: a–odam 
askaridasi, b–oyoqdagi 
rishta, c–kartoshkadagi 
bo‘rtma nematoda.
a 
b 
c
58-rasm. 
Yassi chuvalchanglar: a–oq planariya, b–jigar qurti, 
c–qoramol tasmasimon chuvalchangi.
http://eduportal.uz

---

65