O’zbеkiston aloqa va axborotlashtirish

Kapitalning markazlashuvi — bu bir kapital 
tomonidan boshqa birining qo’shib olinishi yoki bir qancha mustaqil 
kapitallarning ak
tsiya
dorlik 
jamiyat
i shaklida ixtiyoriy birlashishi 
orqali kapital hajmining o’sishidir.
Monopoliyalarning mohiyatini ochib berishda uning turlarini ko’rib 
chiqish muhim ahamiyat kasb etadi. Monopoliyalarning turlarini bir necha 
mezonlarga ko’ra ajratish mumkin. 
1.
Bozorni qamrab olish darajasiga ko’ra: 
sof monopoliya, 
oligopoliya va monopsoniya. 
Sof monopo
liya
- tarmoqdagi
yag
ona ishlab chiqaruvchi yoki 
sotuvchining narx va ishlab chiqarish hajmini belgilashdagi
yakk
ahukmronlik holati hisoblanadi. 
O’zbekistonda sof monopoliyalar 
sifatida «O’zbekiston xavo yo’llari» MAK, «O’zbekiston temir yo’llari» 
DAK, Toshkent aviatsiya ishlab chiqarish birlashmasini misol keltirish 
mumkin. Darhaqiqat, ular o’z tarmoqlaridagi tegishli faoliyatlarning 
yagona ishlab chiqaruvchisi hisoblanadilar. Shuningdek, ba’zi hollarda 
tarmoqdagi monopolist ishlab chiqaruvchilar sonining ko’payib borishi 
monopolistik raqobat holatining vujudga kelishiga sabab bo’ladi. 
Monopolistik raqobat - tarmoqdagi ishlab chiqaruvchi yoki 
sotuvchilar soni ko’p hamda ular o’rtasida ma’lum darajada raqobat 
mavjud bo’lgan, biroq har bir ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchi o’z 
tovar yoki xizmatining alohida, maxsus 
xususiyat
lari mavjudligi 
sababli ularning narxi va ishlab chiqarish hajmini belgilashdagi 
ma’lum darajada xukmronlik holati hisoblanadi. 
Bunga misol 

---

149 
tariqasida ko’plab mebelь, kiyim-kechak turlari, kir yuvish vositalari va 
boshqa mahsulotlar ishlab chiqaruvchilarini keltirish mumkin.