С а д р и д д и н а й н и й э с к и м а к т а б

нарса қолмагандан кейин, дорининг амали ҳам тўхтади, табиб
ҳам:
— Иллатларнинг бариси кетди,— деб фахрланди.
Бундан кейин қадам ҳақи бир тангага тушган бўлса ҳам, табиб
қадамини касал бошидан узмади. Ароқи нона, маъжуни мустаки,
гулқанд, маъжуни турбут, шарбати сиканжабин, шарбати нилу-
фар каби бир-бировига зид бўлган маъжун ва шарбатлардан
кунда бир миқдор келтириб егизар, ичирар, қадам ва дори пули
олар эди.
Касалда бўлса соғайиш аломати кўринмади, балки у кундан-
кун дармонсизланмоқда ва оғирланмокда эди, бунинг устига
иштаҳаси ва йўтали зўрайди. Одина йўталдан шикоят қилганда,
табиб:
— Зарари йўқ, тумовсиз; буни тоЖиклар «журўби бадан»,
яъни ба маънойи инки, баданнинг сунургиси, яъни бадан эритади
дейдилар, қозоқлар бўлса: «Ҳаво туман бўлсин, касалинг тумов»,
55
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

деб дуо қиладилар. Қозоқ халқи худодод, ҳаким киши «саксовул» 1
деган захм касалининг дориси ҳам уларнинг чўлида ўсади, Ва
лихазо йўталдан қўрқиш ба чи маъни?2
Ниҳоят саройбон:
— Тақсир! Дори-дармон бир сабаб, умри боқий бўлса шунча-
лик билан соғаяр, кўп хизмат қилиб оз ҳақ олдингиз, раҳмат!
Энди келмасангиз ҳам бўлади,— деганда:
— Хўп-хўп, боз сиз бизнинг дориларга шаккоклик қилган
бўлмагайсиз, унда сизга ҳам, касалга ҳам зарар бўлади. Бизнинг
мусҳил борганларида уни Маккатуллодан ўз қўллари билан
келтирган эдилар, маъжунларимиз ва шарбатларимиз бўлса
Ҳиндистон деган «шаҳар»нинг «Сарандиб» деган, Одам Ато
кўмилган мозоридан келтирилмиш кўкатлардан пиширилган.
Сулаймон шайхи афгоний3 ҳам бизнинг маъжунлардан истеъмол
қиладилар, у киши кичик одам эмаслар, сулукда кашфи қобул4