O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi o'zbekiston milliy universiteti

hund
, qadimiy 
yuqori nemis tilida 
hunt,
boshqa german tillarida 
hunda
shaklida o’zlashgan. 
Ming
so’zi 
Ђu
sundi shaklida (qadimiy ingliz tilida
Ђu
send, qadimiy friz tilida 
thusend, qadimiy sakson tilida thusundig, thusint kabi) o’zlashgan. Bu so’zlarda 
fonemalar almashuvi kuzatiladi. Qrimdagi gotlar tilida bu so’zlarga sada “yuz” 
o’rta osetin tilida s
ä
d
ä,
fin-ugor tillardan o’zlashgan 
sada
va 
hazar
“ming” (o’rta 
fors tilida hazar, venger tilida o’zlashgan 
ezer
shakli mavjud.
1
). Sintaksisda 
uchrovchi substratlarga turkiy tillarida gapda so’z tartibining ancha erkin bo’lib 
qolgani va teskari so’z tartibi ham qo’llanayotgani misol bo’ladi: Masalan: 
Ozor tilida: Danişyr Baky! Bokudan gapiramiz! 
Yaşasyn sulh! Yashasin tinchlik! 
Qirg’iz tilida: Berilet usul spravke – Berildi ushbu ma’lumotnoma 
O’zbek tilida: Ashulani O’lmas Saidjonov ijro etadi. 
Turkman tilida: Mikrofon onunde joldaş Chorijev– mikrofon oldida 
o’rtoq Choriev.
2
1
Misollar olingan manb’a: Топоров В.Н. Древные германцы в пречерноморъе. Результаты и перспекти-
вы.//
Балто-славянские исследования. 1982. М.,: Наука, 1983, с.239 
2
Baskakov N.A., Sodiqov A.S., Abduazizov A.A. Umumiy tilshunoslik. Toshkent, O’qituvchi, 1979, 170 bet.

---

- 150 - 
Substrat hodisalarini tilning semantikasida ko’proq uchratish mumkin. Ma-
salan, grek tilidagi “