Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a., Omonov a. A., Xaydarov z. Sh., Niyozov z. D. Tijorat banklari aktiv va passivlarini

§ 14.1. Banklararo kredit resurslari bozorining mazmuni va tarkibi 
§ 14.2. Banklararo kreditlar boʻyicha foiz stavkalari 
§ 14.3. Banklararo kredit resurslari bozoriga Markaziy bank pul-kredit 
siyosatining taʻsiri 
 
§
14.1. Banklararo kredit resurslari bozorining mazmuni va tarkibi 
Banklararo bozorning rivojlanishi vaqtinchalik boʻsh turgan pul 
mablagʻlarini banklar oʻrtasida qayta taqsimlanishiga imkoniyat tugʻdiradi. Undan 
bank oʻzining likvidligini taʻminlashi uchun turli xil muddatda mablagʻlarni jalb 
etishlari mumkin, xususan, bir kundan bir necha oygacha boʻlgan muddatni tashkil 
etadi. Bu mablagʻlarni banklararo kredit resurslari bozoridan qay darajada jalb 
qilishi iqtisodiy konyunkturaga, bank nufuziga va banklararo bozordagi boshqa 
tijorat banklarining faoliyati bilan bogʻliq. Banklararo kredit resurslari bozori 
mamlakatimizda oʻz faoliyatini yuritmoqda, unda bank resurslarini sotish va sotib 
olish indikatorlari eʻlon qilinadi va qatnashish huquqini olgan banklar boʻsh turgan 
bankning resurslarini sotadi, oʻzining majburiyatlarini bajarish uchun yetishmagan 
mablagʻlarini boshqa banklarning mablagʻlari hisobidan jalb qiladi. Banklar 
resurslarni sotishlari natijasida oʻziga foizli daromad oladi, bank resurslarga 
zaruriy ehtiyojlar sezganda bank ularni sotib olishi ham mumkin. Bu jarayon 
banklararo bozordagi eng arzon va qulay usullardan biri hisoblanadi. Bunda bank 
oʻzining resurslarini mijozlar uchun joylashtirmasdan, balki boshqa banklarga 
oʻzining boʻsh turgan resurslarini joylashtirish siyosatini olib boradi. Bu siyosat 
ularning xatarlilik darajasini kamaytirish siyosatining yuritilayotganligini 
koʻrsatadi. Buning sababi, banklar tomonidan boshqa banklarga berilgan 
resurslarning xatari mijozlarga berilgan kreditlarning xataridan pastroq boʻlishi 
shuhbasiz. 
Banklararo bozorning rivojlanish omili Markaziy bankning qayta moliyalash 
tizimi bilan oʻzaro bogʻliq. Banklarda likvidli aktivlar bilan taʻminlash manbai 

---

182 
Markaziy bankning maqsadli kreditlash resurslari bilan shakllanishidadir. 
Markaziy bank tijorat banklarining likvidliligiga qayta moliyalash siyosati orqali 
taʻsir koʻrsatishi maʻlum. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi kuzatilayotganda 
koʻpgina davlatlar Markaziy bankning hisob stavkasini ancha pasaytirishgan va 
ular arzon pullar siyosatini yuritganlar. Masalan, bu sharoitda AQSH Federal 
Zahira Tizimi tomonidan hisob stavkasini 5,25 foizdan 1 foizgacha tushirgan. 
Bunday choralar mamlakatning moliyaviy inqirozdan chiqib ketishiga va 
banklarning likvidliligini taʻminlashga oʻz samarasini bermay qolmaydi.