Юлдашeв А. Сирожиддинов И. Хусаинов М

XV 
БОБ. 
МОЛИЯВИЙ 
ТАВАККАЛЧИЛИК 
(РИСКЛАР) 
МЕНЕЖМЕНТИНИ ТАШКИЛ ЭТИШ. 
 
 
15.1. Таваккалчилик (риск) тушунчаси ва уни бошқариш 
Кичик бизнес ҳамда хусусий тадбиркорликни ривожланиб бориши 
билан хўжалик юритишнинг асосини ташқил этувчи рақобатнинг аҳамияти 
ортиб бормоқда. Бундай шароитда муваффақиятли фаолият юритиш учун 
тадбиркорлар самарали бошқарув услубларини билишлари, таваккалчилик 
чегараларини аниқлай олишлари, мавжуд вариантлардан энг мақбулини 
танлай олишлари керак. Бу эса тадбиркорнинг ишбилармонлик ўобилияти 
билан белгиланади ва ҳар бир тадбиркордан маълум даражада билим ва 
малака талаб қилади.
Тадбиркорлик 
– 
фойда олиш 
мақсадида 
ўз 
мол-мулкини 
тавакккалчилик асосида бизнесга тикиш жараёни эканлиги туфайли, бундай 
фаолият доимий равишда маълум бир хатарлар билан боғлиқ бўлади. 
Мамлакатимиз ва хорижда тўпланган тажрибалар тадбиркорлик 
фаолиятини таваккалчиликсиз амалга ошириб бўлмаслигини кўрсатмоқда. 
Шунинг учун ҳам тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланишни ўз олдига 
мақсад қилиб қўйган инсонларнинг ҳаёти умид ва тушкунлик, тинимсиз 
меҳнат ва хавотирларга тўла бўлади.
Тадбиркор таваккалчилиги юқори бўлган ишга тайёр бўлган одамлар 
ўаторига киради. У таваккалчилиги ўта юқори бўлган лойиҳаларни ечиши ва 
ҳал қилиши мумкин ёки таваккалчиликнинг даражаси унчалик кучли 
бўлмаган бизнес билан шуғулланиши мумкин. 
Таваккалчилик (риск) – келгусидаги вазият ноаниқ бўлган шароитда 
пировард натижа яхши бўлишига умид боғлаб, мол-мулк ёки фойдадан 
маҳрум бўлиш (тўлиқ ёки қисман) хавфини ўз бўйнига олиб амалга 
ошириладиган тадбиркорлик фаолиятидир.
Тадбиркорлик субъектининг фаолияти билан боғлиқ таваккалчилик 
турларининг моҳияти ва келиб чиқиш хусусиятларига кўра қуйидагича 
туркумлаш мумкин 
: 
табиий жараёнлар билан боғлиқ таваккалчилик; 
ишлаб чиқариш фаолиятига оид таваккалчилик; 
маҳсулотларни ташиш ва асраш жараёни билан боғлиқ 
таваккалчилик; 
тижорат фаолиятига оид таваккалчилик; 
молиявий фаолиятга оид таваккалчилик; 
сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий хусусиятдаги таваккалчилик. 
Таваккалчиликни туғдирадиган хавфларнинг турлари хилма-хил бўлиб, 
уларнинг баъзи бирлари субъектнинг ўз фаолиятини натижасида юзага келса, 
иккинчи турлари унга боғлиқ бўлмаган ташқи омилларнинг таъсирида юзага 
келади.

---

245