1-tema: Ilim. Ilimler sisteması. Geografiya ilimleri sisteması Joba

coastal and marine geography 
combines the study of geomorphic processes 
that shape shores and coastlines with their application to coastal development and marine 
resource utilization. Chapter 16 describes these processes and provides some perspectives on 
problems of human occupation of the coastal zone. 
Geography of soils 
includes the study of the distribution of soil types and properties and 
the processes of soil formation. It is related to both geomorphic processes of rock breakup and 
weathering, and to biological processes 
of growth, activity, and decay of organisms living in the soil (Chapter 10). Since both 
geomorphic and biologic processes are influenced by the surface temperature 
and availability of moisture, broad-scale soil Climatology Historical Geography, 
Geomorphology Cultural Geography Coastal and Marine Geography Political Geography 
Geography of Soils Behavioral Geography and Environmental Perception Biogeography 
Population Geography Water Resources Economic Geography Hazard Assessment Industrial 
Geography Geography of Recreation, Tourism, and Sport Agriculture and Land Use Medical 
Geography Regional Development and Planning Transportation Geography Human. 
Regional tábiyiy geografiya ayırım aymaqlıq tábiyiy shárayatların hám ózine tán 
qásiyetlerin úyrenedi. 
Ulıwma hám regional tábiyiy geografiya ilimleri toparı jeke (arnawlı) tábiyiy geografiya 
ilimleri ma
ǵ
lıwmatları hám sheshimleri menen “azıqlanadı”, mısalı, dáryalardı úyreniwshi 
gidrologiya páni dárya suwları qásiyetlerin fizikalıq hám ximiyalıq usıllar járdeminde úyrenedi. 
Geografiya ilimleri sistemasınıń ekinshi úlken tarma
ǵ
ın ekonomikalıq geografiya ilimleri 
toparı quraydı. Ekonomikalıq geografiya ilimleri toparı tómendegi bólimlerden ibarat: 
- ulıwma ekonomikalıq geografiya ilimleri; 
- tarmaqlar ekonomikalıq geografiyası; 
- regional ekonomikalıq-geografiyalıq ilimler. 
Ulıwma ekonomikalıq geografiya ilimleri toparına ekonomikalıq geografiya
ǵ
a kirisiw, 
ekonomikalıq rayonlastırıw teoriyası hám basqa ilimler kiredi. Tarmaqlar geografiyası xalıq 
xojalı
ǵ
ınıń rawajlanıwın hám jaylasıwın úyrenedi. 
Tarmaqlar ekonomikalıq geografiyası ilimleri toparına tábiyiy resurslar geografiyası, awıl 
xojalı
ǵ
ı geografiyası, transport geografiyası hám basqalar kiredi. Regional ekonomikalıq 
geografiya ilimleri jáhán, ayırım regionlar, mámleketler hám administrativlik birliklerde 
xojalıqtıń rawajlanıwı hám jaylasıw nızamlıqların úyrenedi. Bul topar
ǵ
a materikler, regionlar, 
mámleketler hám administrativlik birlikler ekonomikalıq geografiyası kiredi. 
Arnawlı geografiya sisteması geografiya iliminde payda bol
ǵ
an mashqalalar menen 
shu
ǵ
ıllanadı. Bul ilimler sistemasına siyasiy hám áskeriy geografiya, medicina geografiyası, 
rekreaciya hám turizm geografiyası, injenerlik geografiyası, geografiyalıq boljaw, meliorativlik 
geografiya, xızmet kórsetiw geografiyası hám basqalar kiredi. 

---

Geodeziya hám kartografiya ilimleri sisteması geografiya iliminiń eń áyyemgi 
tarmaqlarınan biri bolıp esaplanadı. 
«Ulıwma jer bilimi» mámleketimizde geografiya táliminiń zárúrli tiykarı bolıp esaplanadı. 
Geografiya táliminde tábiyattı qor
ǵ
aw máselelerine kóbirek itibar beriliwi, qorsha
ǵ
an ortalıqtı 
qor
ǵ
awdıń xalıq aralıq strategiyası hám BMSH nıń «Insan hám ortalıq» dástúrinde kórsetilgen 
xalıq aralıq dástúrlerdiń ámelge asırılıwı ulıwma jer bilimi pániniń abırayın jánede asırıp jiberdi.