J jaloloy, A. Fattaxov, I. Axmedov, I. Xotamov, G. Xodjamuratoya, A. Azlarova, A. Shadmankulov, D. Jaloloya, D. Qosimov

4 - b o b .
IST E ’M O L TOVARLARI MARKETINGI
4 .1. Iste’mol tovarlar bozorining mohiyati
Iste’mol tovarlari bozori deganda ko‘pgina iqtisodchilar fikricha, 
sotuvchilar va x arid o rlarn in g iste’m ol to v arlarin i pul vositasida 
ayirboshlash yuzasidan kelib chiqadigan munosabatlari, ulaming o ‘zaro 
aloqalari tushuniladi1.
Boshqa guruh iqtisodchilar iste’mol tovarlari bozori kengaytirilgan 
qayta ishlab chiqarish jarayonida iste’mol tovarlari almashuvini amalga 
oshiruvchi joy deb ta ’rif beradilar2. Amerikalik m ashhur m arketolog 
olim Filipp Kotler esa, «iste’mol bozori alohidashaxs vaxo‘jaliklar 
b o ‘lib, tovar va xizm atlam i iste’mol uch u n sotib oladilar»,- degan 
fikrni bildirgan.
Iste’mol tovarlari bozori, bizning fikrimizcha, jismoniy shaxslaming 
hayot kechirishlari uch u n zarur b o ‘lgan tovar va xizm atlar bozori 
b o ‘lib, xaridorlarning o ‘z ehtiyojlari uchun sotib oladigan barcha tovar 
va xizmatlami o ‘z ichiga oladi.
0 ‘zbekiston iqtisodiyotining uzluksiz rivojlanishiga erishilgan bugungi 
kunda iste’mol tovarlari bozorining rivojlanganlik darajasi, bozor sig‘imi, 
segmentlarining to ‘yinganligi, talab va tak lif nisbatida m am lakat 
aholisining moddiy iste’moli, darom ad va xarajatlari ya’ni, farovonligi 
darajasida, iqtisodiyotning tarkibiy tuzilishida nam oyon bo'ladi.
Is te ’mol tovarlari b o zorining holati va rivojlanish istiqbolini 
marketing asosida baholashni, aw alo , ularni guruhlarga ajratishdan 
boshlam oq lozim. Tog‘ri guruhlarga ajratish obyektiv rejalashtirish, 
hisob-kitob olib borish, investitsiyalash va istiqbolini aniqlashda asosiy 
rol o ‘ynaydi.
Iste’mol tovarlari bozori tovarlarini iste’mol qilish davrlariga qarab: 
uzoq va qisqa m uddatli iste’m ol tovarlari bozoriga; savdo qilish