Тошкент кимё – технология институти

2.7. Qisqa muddatli nagruzka ostida deformatsiyalanishga sinash 
Plastmassa buyumlarning deformatsiyalanishi, ya’ni ularning shakl va o‘lchamlarini tashqi 
kuch ta’sirida yoki kuchlanish sababli o‘zgarishi ularning ekspluatatsion hossalarini aniqlovchi asosiy 
faktlardan biridir. Deformatsion hossalarni e’tiborga olmay, u yoki bu buyumni tayyorlash uchun - 
shakllash materialni to‘g'ri tanlash mumkin emas.
Odatda, deformatsiyalanish jarayonida material strukturasi o‘zgaradi va buyumni 
deformatsion hossasi materialning strukturasi va uning o‘zgarishiga bog'liq bo‘ladi. Injenerlik nuqtai 
nazaridan, deformatsiyalanish vaqtida materialda ro‘y beradigan hamma strukturaviy o‘zgarishlarni 
ikkiga bo‘lish mumkin: 
1) Materialning sinishi bilan bog'liq bo‘lgan qaytmas struktura o‘zgarishlar (buni sinish 
deformatsiyasi deyiladi); 
2) Deformatsiya jarayonini to‘xtatadigan yoki sekinlatadigan qaytar strukturaviy o‘zgarishlar (buni 
qaytarish deformatsiyasi deyiladi); 
Qisqa vaqtli deformatsiyalanishga sinashdan maqsad - nagruzka ta’siri bo‘lgan materialning 
o‘zini tutishi va uning elastiklik moduli, qattiqlik, qayishqoqlik va plastiklik kabi hossalarini 
aniqlashdan iborat. 
Deformatsiyalanishga sinash yuqorida ko‘rsatilgan usul bilan amalga oshirilishi mumkin, 
buning uchun "kuchlanish deformatsiyasi" (
σ
-E) diagrammasini qurish kerak.