Диктантлар тўплами

IJODIY DIKTANT 
1-namuna.
Matnni o`qing. Yordamchi so`zlarni aniqlang. Matnni tanqidiy 
davom ettirib ijodiy fikrlab yozing.
So`z yoki so`zlar orqali ifoda etiladigan fikr gapdir. Boshqacha aytganda, uni 
mantiq ipiga tizilgan so`zlar marjoni deyish ham mumkin. Bu marjon mazmun 
yuzakiligi yoki teranligiga qarab, ko`zmunchoqlar tizimi yoki bir shoda marvarid 
ham bo`ladi. Shu o`rinda ta‟kidlab o`tish ham lozimki, eng qadimgi turkiy so`zlar 
qisqa, lo`nda bir bo`g`inli bo`lgan: bosh, qosh, ko`z, qo`l, kul, bor, yot, o`t va hokazo. 
Boshqacha aytganda, ajdodlarimiz bir so`z ila fikrni to`la ifodalay olganlar va bu 
xislat biz avlodlarga to hanuz meros bo`lib kelayotir. Masalan, «kel» degani 

---

41 
buyruqdan tashqari, o`zi tomonga chorlash ma‟nosini ifodalasa, «ket» deganda 
o`zidan uzoqlashtirish ma‟nosi bildirilgan.
Xuddi so`z kabi gapning ham turi va xili, matndagi o`rniga qarab ma‟nolari 
ko`p.
 
 
 
 
 
 
 
 
(«Vatan tuyg`usi»)
 
2-namuna.
Hadislarni diqqat bilan o`qing.
Qaratqich va tushum kelishiklarini aniqlang. O`zingiz ham kelishiklarni qo`llab 
bilgan va o`qigan hadislaringizdan namunalar yozing.
1. Ilmning ofati unutishdir. Uni noahil kishiga gapirish esa uni zoye qilishdir.
2. O`zing yaxshi ko`rgan narsangni o`zgalarga ham yaxshi bil.
3. Odamlar orasini buzadigan chaqimchilikdan saqlaninglar.
4. Uzr aytishga majbur qiluvchi ishlarni kamaytiringlar.
3-namuna.
Matnni o`qing. Uni to`ldiring.