|
20-mavzu. Loyiha bo’yicha marketing tadqiqotlarini olib borish
Reja:
20.1. Loyihalarni amalga oshirishda zamonaviy marketing kontseptsiyasi.
20.2. Loyiha bo’yicha marketing tadqiqotlarini olib borish.
20.3. Loyihaning marketing strategiyasini ishlab chiqish va marketing
kontseptsiyasini shakllantirish.
20.4. Loyihaning marketing dasturi. Loyiha bo’yicha marketing budjeti.
Loyihani boshqarish doirasida marketingni boshqarish.
Tayanch iboralar:
Marketing, marketing kontseptsiyasi,
konversion
marketing,
rag’batlantiruvchi marketing, rivojlanuvchi marketing, remarketing,
sinxromarketing, qo’llab-quvvatlovchi marketing.
20.1.
Loyihalarni
amalga
oshirishda
zamonaviy
marketing
kontseptsiyasi.
Marketing - insonning ayirboshlash vositasida talab va extiyojni kondrishga
qaratilgan faoliyatidir. Marketing tarkibiga bozorni o’rganish, iste’molchi
buyurtmasiga ko’ra maxsulotlar assortimentini rejalashtirish, bozorni egallash,
reklama, tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqaruvchidan iste’molchiga yetkazib
berish bilan bog’liq tadbirkorlik faoliyati kiradi. Marketing konstruktor, muxandis,
iqtisodchi va boshqa mutaxassislarga bozor ehtiyojlari bilan tanishish, iste’molchi
ushbu maxsulotning qanday bo’lishini istashi, unga qancha haq to’lashi, u kim
uchun zarurligi haqida mulohaza yuritish imkonini beradi.
Bozor sharoitida korxonani boshqarish marketingni ishlab chiqarish
tsiklining boshiga qo’yadi, chunki xo’jalik qarorlarini qabul qilish asosida ishlab
chiqarish imkoniyatlari emas, balki bozor talablari, haridor ehtiyojlari yotadi. Oxir
natijada korxona ko’lami, korxonani boshqarish tashkiliy tarkibini, boshqaruv
tamoyil va usullarini, xizmat ko’rsatish yo’nalishlarini bozor belgilaydi.
Bozor munosabatlari sharoitida korxona bozor kon’yukturasi, bo’lajak
sheriklar imkoniyatlari, narxlar o’zgarishi haqida axborot olish asosida o’z ishlab
chiqarishini moddiy-texnikaviy ta’minlash va kapital qurilishni tovarlar va
xizmatlar bozoridan (bevosita ishlab chiqaruvchidan, ulgurji savdoda, shu
jumladan, yarmarka, kimoshdi savdosi, hamda moddiy-ta’minot va boshqa
vositachi tashkilotlardan) resurslar sotib olish yo’li bilan amalga oshiradi. Natijada
korxonaning reja-iqtisod, texnika, texnologiya, ta’minot va sotuv bo’limlari
vazifalari o’zgaradi. chunki korxona muxandis-texniklari resurslardan qay
darajada foydalana olish imkoniyatiga ega ekanliklarini bilishlari, bozor ta’siridan
erkin bo’lishlari uchun korxonada bozor iqtisodiyoti, korxona ishlab chiqarish va
moliya siyosati masalalari bo’yicha axborot manbasi bo’lgan maxsus marketing
xizmatini tashkil etish ehtiyoji vujudga keladi.
Marketing bo’limi bozorni, ijtimoiy talab holati va o’zgarishi, kon’yukturani
o’rganish natijasida korxonada ishlab chiqariladigan mahsulot zarurligi, istiqboli
masalasini hal etadi.
Korxonani marketing vositasida boshqarish ancha mushkul bo’ib, katta
hajmda reja-hisob kitoblarini, kadrlarni qayta tayyorlashni, boshqaruv vazifa va
usullarini tubdan o’zgartirishni talab qiladi. Faqat korxona, butun iqtisodiyot
xo’jalik mexanizmini tubdan qayta ko’rishi asosidagina marketing tendentsiyasini
qo’llash mumkin. Aks holda korxona tez o’zgaruvchan talabga moslasha olmay
raqobat kurashiga bardosh bera olmaydi. Bu korxona foyda ko’rmasligi va undan
kelib chiquvchi boshqa oqibatlarga olib keladi. Chunki faqat iste’molchilar
ehtiyojini hisobga olib, fan-texnika taraqqiyoti yutuqlaridan foydalana olgan
korxonagina o’z mahsulotini sotishdan foyda olishi mumkin.
Bu ma’noda amerikalik avtomobil magnati G.Fordning fikrini ta’kidlab
o’tish zarur. Undan qanday qilib millioner bo’lganligini so’raganlarida quyidagicha
javob bergan: «Juda oson. Men o’z avtomobillarimni bozorda boshqalarga nisbatan
arzonroq sotib, o’z ishchilarimga boshqalarga nisbatan ko’p haq to’laganman».
Bunday holda u sinishi kerak edi, lekin u raqobatchilarini bozordan siqib chiqarib
bozorni egallagani uchun millioner bo’ldi.
Tovar pul munosabatlari jamiyatni o’z-o’zini boshqarish mexanizmi bilan
qurollantirgani uchun bebaho xususiyatga ega. Tartibga solinuvchi bozor xo’jalik
faoliyatini iste’molchiga qaratish, tashkiliy tizimlar, boshqaruv tamoyili va
usullarini qayta qurish, korxona maqsad va vazifalarini o’zgartirishni talab qiladi.
Marketing talabni qondirishga qaratilgan faoliyat bo’libgina qolmay, balki
talabga ta’sir ham qilishdir. Xo’sh, bu ta’sir qanday bo’lishi kerak, boshqa
mahsulotlar ishlab chiqarishga o’tish va yangi talabni vujudga keltirish kerakmi?
Marketing faoliyatining bu aniq maqsadlarini - bozorda mavjud bo’lgan vaziyatni
hisobga olish bilan, xaridorlar qiziqish barajasi bilan, korxonaning uz iktisodiy va
ijtimoiy vazifalari bilan, u yoki bu bozorga kirishi bilan aniqlanadi. Shunday qilib,
talab marketing maqsadini, shu bilan birga kerakli marketing strategiyasini
tanlashga imkon beradi. Bir necha talab darajasini va unga mos keluvchi bir
qancha strategiyasini alohida ajratib ko’rsatish mumkin.
Amerikalik iqtisodchi Filipp Kotler o’zining mashhur “Marketing bo’yicha
boshqaruv” qo’llanmasida marketing turlarining tasnifini bergan. Quyidagi talab
darajasi va unga mos keluchi marketing strategiyasini ko’rib chiqamiz.
Do'stlaringiz bilan baham: |
