Abuzalova M

“TILSHUNOSLIKKA KIRISH” FANI MAZMUNI. 
FANNING MAQSAD VA VAZIFALARI 
 
Reja: 
1.
“Tilshunoslikka kirish” fanining mundarijasi va vazifalari. 
2.
Til –ijtimoiy hodisa. 
3.
Til – fikr ifodalashning muhim vositasi. 
4.
Tilning ijtimoiy vazifalari. 
5.
Tilning falsafiy masalalari. 
Mavzu bo„yicha tayanch tushunchalar 
Lingvistika, ijtimoiy hodisa, tilning ijtimoiy tabiati, naturalizm, 
psixologizm, strukturalizm, tilshunoslik va falsafa, tilning kommunikativ 
vazifasi, tilning gnoseologik vazifasi, tilning ekspressiv funksiyasi, til 
qonuniyatlariga dialektik qonuniyatlarning tatbiq etilishi 
 
Tilshunoslik – til haqidagi qadimiy tarixga ega bo„lgan mustaqil fan. 
Tilning paydo bo„lishi va rivojlanishi jamiyat taraqqiyoti bilan 
chambarchas bog„liq, zero, inson kamoloti haqida fikr yurituvchi barcha 
fanlarning o„rganish manbayi tilga aloqador. Manbalarda aytilishicha, 
jahon tilshunosligining rivojlanishiga qadimgi hind tilshunosligi, yunon 
tilshunosligi va o„rta asrlarda shakllangan arab lingvistikasi turtki 
bo„lgan. Qadimgi hind tilshunosligi miloddan avvalgi VI asrdan oldin 
yaratilgan 
veda 
deb ataluvchi kitoblarni til nuqtayi nazaridan sharhlash 
natijasida vujudga keldi. Qadimgi Yunonistonda esa dastlab tilning 
falsafiy tomoniga, chunonchi, predmetning nomi uning tabiatiga mos 
kelish kelmasligiga e‟tibor qaratish oqibatida yuzaga keldi. Til va uni 
o„rganishga bo„lgan qiiziqish natijasida miloddan avvalgi III-II asrlarda 
Iskandariya grammatika vakillari tomonidan yunon tilining grammatikasi 
yozildi. Yunon tilshunosligi asosida lotin tilshunosligi yaratilgan degan 
fikrlar ham mavjud. Arab tilshunosligining o„rta asrlardagi rivoji Abu 
Rayhon Beruniy, Ibn Sino, Mahmud Zamaxshariy, Javhariy kabi 
qomusiy olimlarning nomi bilan bog„liq. O„zbek tilshunosligining 
ibtidosi tarixini esa o„rta osiyolik qomusiy olim Mahmud Qoshg„ariy 
nomi bilan bog„lash to„g„ri bo„ladi. 

---

15 
Til 
insonlar o„rtasidagi aloqa vositasi, kishilik jamiyatining 
mahsulidir. Jamiyat taraqqiyotini tilsiz va til ravnaqini jamiyatsiz 
tasavvur etish mumkin emas. Bugungi tillar uzoq asrlar mobaynida 
murakkab tarixiy jarayonlarni bosib o„tish natijasida vujudga kelgan. 
Shunga ko„ra jamiyat uchun suv va havodek zarur bo„lgan til, ya‟ni 
kishilik jamiyatidagi sof ijtimoiy, murakkab hodisa turli davrlarda 
tilshunoslar tomonidan turlicha talqin etilgan va bu tilshunoslik 
taraqqiyoti tarixida