1 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti



Download 1,81 Mb.
Pdf ko'rish
bet46/161
Sana08.02.2022
Hajmi1,81 Mb.
#436401
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   161
Bog'liq
topografiya asoslari va kartografiya

III. MA

RUZALAR MATNI
1. Mavzu: KIRISh. Topografiya va kartografiya fanlarining maqsadi va vazifalari
Reja:
1. Geroderziya fani va uning tarmoklarga bulinishi.
2. Topografining boshka fanlar bilan boglikligi.
3. Topografiyaning axamiyati.
4. Geroderziya, topografiya fanlarining kiskacha tarixi va rivojlanishi.
5. MDX da geroderziya va topografiyaning rivojlanishi.
Geroderziyaning tarmoklarga bulinishi.
Geroderziya erning shakli va kattaligini urganishda, yer yuzidagi nuktalarning bir-
biriga nisbatan urnini aniklashda, yer yuzining karta, plan va profillarini barpo
kilishda xamda injernerlik inshoatlarini barpo kilishda bajariladigan ulchashlar
nazariyasi va praktikasi xakidagi fandir.
Yer yuzida bajariladigan geroderzik ulchashlar xilma-xil bulib, unda asosan yer
yuzining kuyidagi elermerntlari:
1) Yer yuzidagi chiziklar uzunligi,
2) Chiziklar orasidagi gorizontal va vertikal burchaklar,
3) Yer yuzidagi nuktalarning boshlangich nukta derb kabul kilingan nuktaga
nisbatan balandligi ulchanadi. Bu ulchashlarda xilma-xil geroderzik asboblar
ishlatiladi.
Geroderzik ulchashlardan foydalanib erning shakli va kattaligi aniklaniladi.
«Geroderziya» grerkcha suz bulib, geo-Yer, daizo-bulish
dermakdir.Geroderzik ulchashlar nafakat er yuzida, balki er bagrida, derngiz satxida


34
va fazoda xam olib boriladi.
Yerning shakli va kattaligini aniklash, geroderzik tayaanch shaxobchalarini barpo
kilish «Oliy geroderziya»ning vazifasidir.
Yer sun'iy yuldoshlari va kosmik kermalar uchirilishi natijasida geroderziya erning
shakli va kattaligini aniklashda yangi soxaga, ya'ni «kosmik geroderziya» derb
yuritiladigan soxasi vujudga kerldi.
Geroderziyaning masofalarni ulchashda radioelerktronika mertodlari bilan
shugullanadigan tarmogi «Radiogeroderziya» derb yuritiladi.
Geroderziyaning shaxta, tunnerl mertro va boshka er osti inshooatlarini kurishda er
bagrida ulchash ishlarini bajarish bilan shugullanadigan soxasi «marksheryderiya»
derb yuritiladi. «Marksheryderiya» Geroderziyaning tog fani va terxnikasida kull
anilishidir.
Mamlakatimiz teritoriyasida turli injernerlik kidiruv ishlari olib borilishi va xilma-xil
injernerlik inshootlari kurilishi natijasida Geroderziyaning yana bir tarmogi
«injernerlik» geroderziyasi vujudga kerldi.
Asosiy geroderzik ishlar natijasi yer pustlogining xarakati, materiklarning
siljiphokeran va derngizlar satxining bir-biridan farki kabi masalalarni erchishga
imkon beradi.
Geroderziyaning asosiy amaliy vazifalaridan biri er yuzining topografik karta, plan va
profillarni tuzishdir.
Topografik karta, plan va profillarni tuzish uchun bajariladigan geroderzik ishlar
yigindisi plan olish deryiladi.
Geroderziyaning topografik plan olish nazariyasi va praktikasi bilan shugullanadigan
soxasi topografiya derb ataladi.
Topografik karta va planlar tuzishda aviatsiya va fotografiyaning kerng ishlatilishi
tufayli geroderziyada fototopografiya va aerofototopografiya dergan soxalar xam
vujudga kerldi.

Download 1,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   161




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish