Bolalarni tabiat bilan tanishtirish printsiplari

Tabiat vositasi tarbiya berish umumiy tarbiyaning bir qismi bulib, u uz oldiga bolalarning esh xususiyalarini, bilim jaraenlarini, kobiliyatlarining yaxshi bilgan xolda tarbiya berishni vazifa qilib kuyadi. Maktabgacha tarbiya ishida uning kup kirralari bor, bu pedagogika fani konuniyatlarini urganish bilan shugullanadigan juda kenn ijtimoiy xodisa.
Biz bolalarni tabiat bilan tanishtirar ekanmiz, eng avvalo pedagogika fanining asoschilarini aytib utilgan fikrlarga asoslanamiz. Garbning ilgor pedagoglaridan Komenskiy bolalarga beriladigan bilim hayotiylikka va kurgazmalilikka asoslanishi kerak degan edi. Bolalarga tabiat orkali beriladigan bilimlar turlicha metodi va usullar bilan olib boriladi va ekskursiya, sayl ta`limiy uynlar orkali mustaxkamlanib chuqurlashtiriladi.
Dasturning tabiat bilan tanishtirish qismiga materiallar quyidagicha printsiplar asosida tanlanadi :
Bolalarni tabiat bilan tanishtirish printsiplari
1.Bolalar yoshiga xoslik printsipi
2.Ilmiylik printsipi
3.Kurgazmalilik printsipi
4.Ulkashunoslik printsipi
5.Entsiklopedik printsipi
Bolalarni tabiat bilan atnishtirishda ilmiylik printsipiga amal qilinadi . beriladigan tabiat haqidagi bilimlar ilmiy bulishi bilan birga bolalar tushunadigan bulishi shart.
Masalan, erta baxorda kunlar isiydi. Kunlar isigan sababli daraxtlar kurtak chikara boshlaydi. Osmon kum-kuk tus oldi, biz endi bog‘cha ermaydonchasiga ekin ekishimiz mumkin.
Mana shunday oddiy misollar orkali bolalar aniq va ilmiy asosdatushunchalarga ega buladi.
Ilmiy printsip bolalar yoshiga xos bulsagina natija beradi. Bu haqida
Ya.A.Komenskitsy shundats degan: Oddiydan murakkablikka. Yakindan-uzoqga, tanishdan- tanish emasga tomon borish kerak. Bu printsiplar dasturdagi tabiat bilan tanishtirish bulimida uz ifodasini topgan. Biz bolalarni tabiat bilan tanishtirishda bevosita uzlariga yakin bulgan, atrofni urab turgan tabiat bilan tanishtirishdan boshlaymiz. Bolalarga eng avvalo bog‘chadagi daraxtlar shu tukaydagi daraxtlar haqida bilim beramiz. Demak, biz yakindan – uzoqga tomon degan qoidaga amal qilishimiz zarur.
Biz bolalarga ta`lim berishla ularning oldingi bilimlariga tayanamiz.
Shundagina ular yangi bilimni chuqur uzlashtirib oladi. Bolalar beriladigan bilim ilmiy, bolalar yoshiga xos bulsa, ular kurgazmasiz bulsa, bolalar ishni tushunmaydi.
Shunday qilib sezish tajribani bilish va urganish asosida kuyidagi kurgazmalilik printsipi asoslab beradi. Kurgazmalilik faqat buyum , xodisalarni kurib idrok qilish emas, balki ularni xamma sezish organlarini tortgan xolda idrok qilishdan iborat. Bu didaktikaning oldin qoidasi hisoblanadi. Agar biror bir predmetni bir necha sezish organlari bilan idrok qilish mumkin bulsa, shu narsani idrok qilish uchun bir necha sezish organliini amalga oshirish lozim. Agar urganidlayotgan predmetni kurish imkoniyati bulmasa, ularning tezliklari va modellariga murojaat qilish lozim. Demak, kurgazmalilik bolalarni abstrakt tushunachalarini real anglashga olib keladi.
Entsiklopedik suzi grekcha suz bulib, barcha fanlarni har tomonlama bilim olish, bilimlaor yig‘indisi ma`nosida qullaniladi.
Bolalar osmon jismlarini astronomiyada, uzi tug‘ilib usgan shahar, qishloq, tog‘larning nomlarini geografiyadan, usimliklar nomlari, ularning uziga xos xususiyatlarini botaniqadan bilib boradi.