O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti sh. A. Do‘stmuhamedova, X. A. Tillashayxova

tashqi konformlilik
- individ guruh fikriga nomigagina qo‘shiladi, aslida 
ruhan u guruhda qarshi turadi: 
ichki konformlilik
– individ guruh fikriga 
to‘lig‘icha qo‘shiladi va ruhan qabul qiladi. Ana shunday hollarda individ bilan 
boshqalar o‘rtasida ziddiyat yoki konfliktlar paydo bo‘lmaydi. Bu o‘rinda yana bir 
tushuncha ham bor, u ham bo‘lsa 
“negativizm” 
tushunchasidir, bu individning har 
qanday sharoitda ham guruh fikriga qarshi turishi va o‘zicha mustaqil fikr, 
mavqeni namoyon qilishidir. Bu tabiiy individ uchun noqulay, lekin mustaqil fikr, 
odil harakatlar doimo hurmat qilinadigan jamoalarda negativizm hodisasi yomon 
illat sifatida qabul qilinmaydi. 

---

236 
Guruhlardagi yana bir jarayon - bu guruhning 
uyushqoqligi
muammosidir. 
Guruh a’zolarining bir-birlarini yaxshi bilishlari, bir-birlarining dunyoqarashliri, 
hayotiy 
prinsiplari, 
qadriyatlarini 
yaxshi 
tasavvur 
qilishlari 
bunday 
uyushqoqlikning birinchi omilidir. Ikkinchi asosiy omil - bu o‘sha gurhni 
birlashtirib turgan faoliyat maqsadlarini, uning yo‘nalishi va mazmunini bilishdagi 
g‘oyaviy birlikdir. Umuman, eksperimental tadqiqotlarda qayd etilgan guruhga oid 
fikrlardagi umumiy uyushqoqlikka ijobiy zamin hisoblanadi.
Guruhdagi psixologik muhit shaxs faoliyatining deyarli hamma sohalariga, 
ya’ni ish unumdorligiga, o‘z ishidan qoniqish yoki qoniqmasligiga ta’sir 
ko‘rsatadi. Psixologik muhitning vujudga kelishiga bir nechta omillar ta’sir 
ko‘rsatadi. Bu ta’sirlarni makro va mikro muhit omilli sifatida ajratish mumkin. 
Makro muhitga mamlakatda, jamiyatda bo‘layotgan siyosiy, iqtisodiy vaziyat, 
notinchlik holatlari eng kichik ishchi ishlab chiqarish guruhidan tortib to eng 
yuqori boshqarish tizimigacha ta’sir etib, psixologik muhitni o‘zgartirib yuboradi. 
Bu esa kishilarda barqarorlikni, ertangi kuniga ishonchsizlikni u bilan bog‘liq 
holda xavotirlikni, umidsizlikni vujudga keltiradi. 
Mikromuhitda bevosita ishlab chiqarish korxonasidagi sharoit va vaziyat, 
munosabatlar tizimini o‘z ichiga oladi. Korxonadagi uzluksiz og‘ir mehnat 
guruhdagi psixologik muhitga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Aksincha ijodiylik bilan 
Ichki qavat- guruh
yadrosi,yagona
мaqsad yo'lida
birlashish.
O'rta qavat-
qadriyatlar
tizimining birligi, 
o'hshashligi.
Tashqi qavat-
emotsional
мunosabat.

---

237 
shug‘ullanadigan ilmiy muassalarda psixologik muhit optimal darajada bo‘ladi. 
Psixologik muhitning holatiga rahbarlik usullari katta ta’sir qiladi. Liderlikning 3 
ta tipi mavjud: avtoritar, demokratik, liberal.
Guruhlardagi liderlik va umumiy qarorlarga kelish ham dinamik 
jarayonlarga kiradi, lekin bu masalalarni boshqarish psixologiyasi masalalari 
doirasida keyingi bo‘limlarda o‘rganamiz.