E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

3.11. Energetika auditi va menejment asoslari 
Ko'p maqsadli funktsiyalarni aks ettiradigan menejmentning ko'p 
ta'riflari mavjud. 
"Menejment"
so'zi asosida ingliz tilidagi 
"to manage"
(boshqarish) atamasi yotgan bo‘lib, bu so‘z o'z navbatida lotin so'zidagi 
"manus" (qo'l) so‘zidan olingan. Shuning uchun "menejment" atamasi 
"odamlarning etakchiligi" deb ta'riflanishi mumkin. "Menejment" - alohida 
xodim, ishchi guruh, ishchi kollektivlarini boshqarish jarayonini nazarda 
tutadi. Xorijiy ensiklopediyalarda menejment tushunchasi boshqa 
odamlarning qo'llari bilan tashkilotning ko‘zlangan maqsadiga erishish 
jarayoni bilan izohlanadi. 
Zamonaviy energiya resurslarini boshqaruvi tushunchalari, energiya 
menejmenti nazariyasi usullari va qoidalariga asoslangan. 
Energiya menejmentini qo'llash zarurati ishlab chiqarish va xizmat 
ko'rsatish xarajatlari tarkibida elektr energiyasining hissasi o'sishidagi 
barqaror tendentsiya bilan bog'liq.
Samarali energetik menejmentni qo‘llash orqali energetik sarflarni 
kamaytirish bir qator afzalliklarga olib keladi: energiya sarfini qisqartirish 
rentabellikni oshirish, ish o'rinlarini saqlab qolish, investitsiyalar uchun 
qo'shimcha pul resurslari, raqobatbardoshlikni oshirish va savdo bozorida 
"omon qolish" ehtimolini oshirish. Energiya menejmenti konseptsiyasi, 
energiyani har qanday boshqa samarali resurs (moddiy, moliyaviy, 
mehnat)ni boshqarish imkonini beradi va bu o‘z navbatida energetik 
samaradorlikni oshirish orqali xarajatlarni kamaytiradi.

---

159 
Energiya menejmenti (energomenejment) nazariyasi nafaqat energiya 
resurslarini boshqarishning texnik jixatlariga evaziga, balki tashkilotning 
motivatsion, axborot va marketing masalalari bilan ham bog'liq bo'lgan 
nazariya asosida samaradorligini oshirish imkonini beruvchi uslubdir.
Energetika menejmenti, energiya resurslarini boshqarish bo'yicha 
faoliyat turini, shuningdek energiya samaradorligini oshirishni energiya 
boshqaruv nazariyasi va qoidalariga asoslangan holda ko'rib chiqadi. Shu 
bilan bir qatorda energetik menejment tushunchasi ostida, korxonaning 
energiya resurslarini samarali iste‘molini boshqarib turuvchi tarkibiy 
bo‘linmasi ham tushuniladi.
Xalqaro tajriba shuni ko'rsatadiki, energetika resurslarini menejmenti 
nazariyasidan jiddiy foydalanadigan sanoat korxonalari energiya sarfini 
30% gacha qisqartirishgan. Bu ishlab chiqarish rentabelligini va 
raqobatbardoshligini sezilarli darajada oshirdi. 
Energiya 
menejmenti, 
energiya 
auditining 
energiya 
sarfini 
baholashidan olingan natijalarga asoslanib, energiya samaradorligini 
oshirish muammosini hal qiladi.