Qiziqarli kimyo

7.3. K1MYO LABORATORIYASIDA XAVFSIZLIK
TEXNIKASI
Kimyoviy laboratoriyalarda olib boriladigan tajribalar va qo‘llanadigan 
reaktivlarkishi organizmi uchun m a’lum darajadazaharhdir. Shuning 
uchun laboratoriyada ishlagandako‘rsatilgan qoida vaxavfsizlik cho- 
ralarigarioya qilish talab qilinadi:
1 Zaharli moddalar bilan qilinadigan tajribalami monli shkafda bajaring.
2. Ajralib chiqayotgan gazlami yaqindan turib hidlamang. Agargazni hid-
lashlozim bo‘lsa, ehtiyot bo‘lib, havom qolingiz bilan idishog‘zidan 
o‘zingiztomon yelpitib ohista hidlang.
3, Kuchli kislotalami, ayniqsa, konsentrlangan sulfat kislotani suyultirishda
suvni kislotaga quymasdan, kislotani suvgajildiratib ohista quying.
152

---

4. Reaktivlami quygandaularyuzingizgayoki qо‘ 1
1
ngizga sachramasin
5. Suyuqlik qizdinlayotganida uning holatim kuzatishda idish ustigaengashib
qaramang. Chunki suyuqlik birdan sachrab ketishi mumkin.
6
. P ro b irk ag a b iro r m o d d a , a y n iq sa , su y u q h o ld a g i m o d d a 
solib,qizdirayotganingizda uning og'zini o‘zingizga yoki yoningizda tur- 
gan kishiga qaratmang.
7. Ko‘zva qo‘ lingizga biror kimvoviy modda sachrasa, zararlanganjoyini 
darrov suv bilan yaxshilab yuvib tashlang va shifokorga murojaat qiling.
8
. Vodorod va shunga o‘xshash gazlami yoqishdan oldin, ulaming tozaligini yax­
shilab tekshinsh lozim. Aks holda baxtsiz hodisalar yuz benshi mumkin.
9. Simob va uning bug
1
i kuchli zahardir. Shuning uchun u bilan ishlaganda 
juda ehtiyot bo‘ lish lozim. Ba’ zi vaqtlarda simob to' kilishi yoki simobli 
termometrlarsinishi mumkin. Bunday holatlarda albatta o‘ qituvchi у ok i 
laborantga murojaat qilish vategishli choralar ko‘nlishi lozim.
10. Simob va shunga o'xshash zaharli moddalar bilan ishlagandan so'ng 
albatta qo‘ lingizni yuvishni unutmang.
11. Suvli eritmalar va umuman suy uqliklaming mazasini totib ko‘ nsh qat’ iy 
manetiladi
12 O son o ‘t oluvchi m oddalar bilan qilinadigan tajn balam i o 'td a n uzoq- 
roqda yoki m axsus m orili shkaflarda olib borish lozim.
13 Benzin, spirt, efirlar bilan ishlayotgandao‘tchiqib qolsa, hech vaqt 
suv bilan o‘ chmshga unnmatig Bunday alangani qumsepish yoki maxsus 
vositalar yordamida o'chirish loam.
14. Terming biror joyi kuyib qolsa, u yemi kaliy permanganatning kuchli 
entmasi bilan ho‘llang, so‘ngtegishlisurkamamoylardan surkangva 
albatta shifokorga murojaat qiling.
15. Gazlar bilan ishlayotganingizdazaharlanib qolsangiz, darhol tozahavoga 
chiqing va tezlik bilan shifokorga murojaat qiling.
16 Elektrasboblan bilan ishlayotgamngizda ulaming izolyatsiyasiga e’tibor 
benng Ular yaxshi izolyatsiyalangan bo‘lishi lozim
17. Isitish, bug‘lanish vajudayuqon temperaturadasuvsizlantirish ishlarini 
tegishli asboblarda olib borish kerak
153

---

18. Natriy va kaliy metallari bilan ishlaganingizda esa qolgan metall 
bo'laklarini maxsus ldishlargato'plang.
19 Kumushningammiakli tuzentmasiniuzoqvaqtsaqlash mumkin emas. 
Chunki vaqt o ‘tishi bilan undan portlovchi modda- kumush qaldirog‘i 
hosil bo‘lishi mumkin Shuning uchun bunday entmalami kerakli vaqt- 
da tayyorlash va foydalamsh lozim.