O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona davlat universiteti pedagogika fakulteti

Abstrakt guruh – 
matematik, matematik-mantiqiy va shu kabi modellar kiradi. 
Fizik modellar qatoriga kichiklashtirilgan maketlar, turli asbob va qurilmalar, 
trenajyo‘rlar va shu kabilar kiritiladi.
Malakaviy ishning ikkinchi bobida masalani modellashtirish usullari tadqiq 
etilgan. Xususan, matematik modellashtirish hamda boshqa modellardan
foydalanish yo`llari tadqiq etilgan.
1.1 paragrafda masalaning matematik usulda modellashtirishi yoritilgan. 
Matematik model (modellashtirish) deganda tabiatda , jamiyatda bo`layotgan 
turli hodisa, jarayonlarning matematik tushunchalar, formulalar, tenglama va 
tengsizliklar orqali ifoda etilishini tushunamiz . 
O`rganilayotgan biror hodisaning kechishi ―matematika tili‖ ga ko`chirildi
deganidir. ―Tabiat va jamiyatdagi turli hodisa va jarayonlar‖ degan jumlani juda 
keng ma‘noda tushunish kerak . Bularga : Yerning o`z o`qi atrofida aylanishi; 
Quyosh atrofida aylanishi; sayyoralarning o`zaro tortishishi : ularning fazoda ( 
osmonda) ma`lum bir chiziq - orbita bo`ylab harakati; Oy, Quyosh tutilishi, 
shamolning esishi; yomg`ir, qor yog`ishi; Yer qimirlashi; ko`chkilar va hokazo. 
Shuningdek, bozor iqtisodiyoti masalalari : mahsulotlarni taqsimlash; aholi 
sonini o`sishi; aholining oziq- ovqat, kiyim-kechak talabi, ehtiyoji va uni 
qondirish va hakozolar ham kiradi. Bularning hammasi – matematika yordamida, 
uning usullari bilan o`rganilgan va o`rganilmoqda. 
Sizlar bilan matematik modellashtirishning juda oddiy, sodda hollari bilan 
shug`ullanamiz. 
Masalaning matematik modeli – masalada bayon etilgan muammoli holatni 
(vaziyatni) ― matematika tili‖ ga ko`chirish, bu holatni formulalar, tenglama va 
tengsizliklar orqali ifodalashdir. 
Xususan, 2.2- § da boshlang`ich sinflardagi ba‘zi bir masalalarning turli
modellari qurilgan. 3 – sinf darsligidan quyidagi materiallarni ko`rib chiqaylik : 

---

7-masala.
Bog‘dagi uch tup daraxtdan 48 kg olxo‘ri terib olindi. Birinchi 
daraxtdan 12 kg, ikkinchisidan 24 kg olxo‘ri olingan bo‘lsa, uchinchi daraxtdan 
necha kilogram olxo‘ri terib olingan?