R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi

 
Buxgalteriya balansi 
 
4.1-jadval
 
Aktiv 
Satr
Hisobot davri 
Aktiv 
Satr
Hisobot davri 
boshi-
ga 
oxiri-
ga 
boshi-
ga 
oxiri-
ga 
I.
 Uzoq muddat-
li aktivlar
I O‘z mablag‘-
lari manbalari
Asosiy vositalar 
012 
1900 
2100 Ustav kapitali
 
410 
2700 
2700 
Nomoddiy 
aktivlar 
022 
760 
870 
Qo‘shilgan kapi-
tal
 
420 
150 
180 
Rezerv kapital 
430 
657 
690 
Taqsimlanma-
gan foyda
450 
241 
779 

---

75 
I bo‘lim bo‘yi-
cha jami 
x 
2660 
2970 I bo‘lim bo‘yi-
cha jami
 
X 
3748 
4349 
II Joriy aktivlar
II Majburiyatlar
I/ch zaxiralari
 
150 
245 
293 
Uzoq muddatli 
majburiyatlar
 
490 
601 
938 
Tugallanmagan 
i/ch 
160 
833 
1031 
Debitorlar
 
210 
976 
1089 
Pul mablag‘lari 
320 
486 
717 
Joriy 
majburi-
yatlar
 
600 
851 
813 
II bo‘lim bo‘yi-
cha jami
 
X 
2540 
3130 II bo‘lim bo‘yi-
cha jami
 
X 
1452 
1751 
Balans 
aktivi 
bo‘yicha jami
x 
5200 
6100 Balans passivi 
bo‘yicha jami
X 
5200 
6100 

 
mol yetkazib beruvchi va pudratchilarga; 

 
sho‘ba va tobe korxonalarga; 

 
ajratilgan bo‘linmalarga; 

 
kechiktirilgan majburiyatlar; 

 
olingan bo‘naklar;

 
sug‘urtalar bo‘yicha qarz;

 
ta’sischilarga bo‘lgan qarzlar;

 
mehnat haqi bo‘yicha qarzlar; 

 
bank kreditlari va sh.k. 
Yuqorida bayon qilinganlarga asoslanib, buxgalteriya balansining 
tuzulmasini quyidagicha ifodalash mumkin (4.2-rasm). 
Buxgalteriya balansining ushbu tuzulmasi barcha tashkiliy-huqu-
qiy shakldagi xo‘jalik yurituvchi subyektlar uchun umumiy bo‘lib, 
ularning xususiyatlariga qarab balans moddalari farq qilishi mumkin. 
Masalan, savdo korxonalari uchun «Tovarlar», qishloq xo‘jalik korxo-
nalari uchun «Tugallanmagan ishlab chiqarish», «O‘stirilayotgan va 
boquvdagi chorva mollari» kabi moddalar xosdir.
№5-«Buxgalteriya balansi» nomli BHMSga muvofiq tegishli 
modda ochib berilishi lozim bo‘lsa, lekin hisobot sanasiga unday summa 
bo‘lmasa, ushbu ko‘rsatkich o‘rniga chiziq tortiladi.
Shunday qilib, bayon qilingan talablarga muvofiq tuzilgan 
buxgalteriya balansi xo‘jalik yurituvchi subyektning ma’lum sanaga 
bo‘lgan moliyaviy ahvolini aks ettirishi lozim.
Buxgalteriya balansi bozor iqtisodiyoti sharoitida turli axborotdan 
foydalanuvchilar uchun asosiy manba bo‘lib xizmat qiladi. Xo‘jalik 
yurituvchi subyektning balansi, mulkdorlar, menejerlar va boshqaruv 

---

76 
bilan bog‘liq boshqa shaxslarni korxonaning mulkiy holati bilan 
tanishtiradi. Balansdan mulkdor nimaga ega ekanligini, ya’ni korxona 
tasarruf qila oladigan tovar-moddiy zaxiralar va boshqa aktivlar qanday 
miqdor va sifat nisbatida ekanligini bilish mumkin.