R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi

3.3. Aktivlarning vujudga kelish manbalari va maqsadli
tayinlanishi bo‘yicha turkumlanishi 
 
Xo‘jalik mablag‘larining mavjudligi va joylashuvi xo‘jalikning 
iqtisodini to‘liq tavsiflay olmaydi. Buning uchun manbalarning 
tegishligini bilish zarur. 
Xo‘jalik mablag‘lari tashkil topish manbalari va tayinlanishiga 
ko‘ra korxonaning 
o‘z mablag‘lari manbalari
va 
majburiyatlari
yoki 
qarzga olingan mablag‘lar manbalariga bo‘linadi (3.3-rasm).
Korxonaning o‘z mablag‘lari manbalari 
xususiy kapital, maqsadli 
tushumlar
hamda 
kelgusi davr xarajatlari va to‘lovlari uchun zaxira-
lar
dan iborat.
«Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida»gi qonunga muvofiq korxonaning 
xususiy kapitali: ustav kapitali, qo‘shilgan kapital, zaxira kapitali va 
taqsimlanmagan foydadan tarkib topadi.
Ustav kapitali
ta’sis hujjatlarida belgilangan hissalarning (pul 
ifodasidagi) yig‘indisidir. Ustav kapitaliga hissa shaklida qo‘shiladigan 
moddiy va nomoddiy aktivlar ta’sischilar kelishuviga yoki yuridik shaxs 
ijrochi organining qaroriga ko‘ra baholanadi va hisobga olinadi.
Qo‘shilgan kapital
aksiyalarni nominal qiymatidan baland narx-
larda dastlabki sotishdan olinadigan emissiya daromadini aks ettiradi.
Zaxira kapitali
mol-mulkni qayta baholash chog‘ida hosil bo‘la-
digan inflatsiya zaxiralarini, shuningdek, tekinga olingan mol-mulk 
qiymatini aks ettiradi.

---

58