Боғча тарбияланувчиларини мактабга тайёрлаш

№ 
Ўқувчил
арн
и
н
г 
и
см
и
 в
а 
фа
ми
л
и
яси
 
Ум
умий
 ҳ
ол
ат
и
 
10
 б
ал
л
 
Ўқи
ш, ёзи
шни
 
би
л
и
ши
 
20
 б
ал
л
 
С
ан
аш р
ақ
ам 
би
л
и
ши
 
20
 б
ал
л
 
Р
асм
 чи
зи
ш, 
бў
яш
 
15
 б
ал
л
 
Оғзаки
 н
ут
қ
и
, 
ди
к
ц
и
я 
20
 б
ал
л
 
С
уҳ
ба
т, 
н
ут
қ
и
 
15
 б
ал
л
 
Я
к
ун
 
10
0 б
ал
л
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
1 
Абдуллаева 
Ш 
яхши айрим ўртача йўқ 
ўрта 
ёмон 
Қониқар
ли 55 
балл 
2 
Абдурахим
ов А 
аъло 
яхши аъло 
яхши 
аъло 
аъло 
Аъло 88 
балл 
3 
Бобоева З 
яхши айрим яхши 
аъло 
яхши 
яхши 
Яхши
80 балл 
4 
Валибоева 
Н 
яхши яхши яхши 
яхши 
ўрта 
яхши 
Яхши 
75 балл 
5 
Давронов В аъло 
айрим аъло 
аъло 
аъло 
аъло 
Аъло
87 балл
6 
Олимова С яхши йўқ 
йўқ 
йўқ 
йўқ 
йўқ 
Қониқар
сиз
25 балл
- - - - - - - - - - - - - 
- - - - 
- - - - 
- - - - 
- - - - 
- - - - 
- - - - 
32 Орипова Г 
яхши ёмон 
ёмон 
ёмон 
ўртача ёмон 
Қониқар
сиз
26балл
Натижалардан маълум бўлдики, боғчадан келган болаларнинг 
кўплари, оиладан келган болаларнинг бъзилари савод ўргатишга, 
ўрганишга тайёр. Бироқ боғчадан келган болаларнинг айримлари савод 

---

36 
ўргатишга шай бўлмасликлари ҳам мумкин. Нима бўлганда ҳам оиладан 
келган болалар савиясининг ўта пастлиги, фикрламайдиган, одамови ва 
эркатойлиги шу замонда кишини ранжитади ва педагогларни ўйлантирмай 
қолмайди.
Болаларни савод ўргатишга тайёр ёки тайёр эмасликларини 
баҳолашда рейтинг тизимида баҳолаш ҳам мумкин. Энг қулайи 
қониқарсиз, қониқарли, ўрта, яхши, аъло тизимида ҳам ёки 5 баллик 
тизимда ҳам баҳолаш мақсадга мувофиқдир.
Жадвалдаги маълумотлар асосида болаларни савод ўргатишга қай 
даражада тайёрлигини аниқлаш мумкин. Бунда қониқарсиз, қониқарли ва 
ўрта баҳол олганлар билан 20-25 соатлик болаларни савод ўргатишга 
тайёрлаш бўйича ўтказиладиган машғулотларда қониқарсиз, қониқарли, 
ўрта баҳо олганлар билан ишланади, яъни ота-оналар билан ҳамкорликда 
савод ўргатишга тайёр бўлмаган болаларни мактабда 20-25 кун мобайнида 
болаларни савод ўргатишга тайёрлаб олишлари лозим.
Демак, келгуси ўқув йилида 1-синфга қабул қилинадиган болалар 
май, июнь ойлариг мактабга чақирилиб ўқитувчилар томонидан қисқа 
муддатда болаларни савод ўргатишга тайёрлаб қўйишлари керак бўлади. 
Дастур талаби ҳам мана шундай. Савод ўргатишга тайёрлаш 
машғулотларини август ойида ўтказаман деган ўқитувчи янглишади. 
Чунки август ойи менталитетимизда тўйлар, саёҳатлар ойи бўлади. Тўйлар, 
саёҳатлар болажонлар билан гавжум, болалар тўйларда ўйнайди. 
Демак, болаларни мактабга тортиш қийин. Бу ойда болалар билан 
ҳеч қандай ижодли ва ижобий натижага эришиб бўлмайди. Ҳақиқий 
педагог бу тадбирни ҳеч бўлмаганда май ёки июнь ойида олиб боришга 
эриша олиши зарур.
Савод ўргатишга тайёрлаш ва болаларни савод ўргатишга 
тайёргарлигини билиш 1-синфга янги қабул қилинган болалар билан 
қандай ишлаш лозимлигини маълум даражада белгилаб беради. Бунда 
савод ўргатишга тайёр бўлмаган, тайёргарлиги паст болалар аниқланади, 

---

37 
улар билан юқоридаги йўналишларда савол-жавоблар қилиниб, бола 
ҳақида, билими, савияси ҳақида маълумотларга эга бўлгандан кейин, у 
бола билан ишлаш осон бўлиши мумкин. Чунки бу суҳбат ва савол-
жавоблардан маълум бўладики, боланинг савод ўргатишга тайёрлиги 
юзасидан камчилик томонларини ҳисобга олиб, унга топшириқлар бериб, 
уни мактабда, оилада бажартириб, болани савод ўргатишга тайёрлаб 
борамиз. (Бу тадбир мактабда, “тайёрлов” деб юритилади баъзи 
мактабларда пуллик, айримларида бепул. Аслида пулсиз тайёрланиши 
лозим, чунки ўқитувчига май, июнь ойлари учун ҳам маош берилади). 
Савод ўргатишга болаларнинг тайёр – тайёр эмаслигини билишнинг 
илмий, илмий-методик, психологик, педагогик ва маънавий-ахлоқий 
томонлари мавжуддир. Болаларни савод ўргатишга тайёрлигини билиш, 
агарда болалар савод ўргатишга тайёр бўлмасалар уларни савод ўргатишга 
тайёрлаш тадбир-чораларини белгилаш таълим-тарбия самара даражасини 
оширишнинг, савод ўргатишни қулай методларини аниқлаб олиш 
имкониятини аниқлаб беради. Сабаби савод ўргатиш учун болаларнинг 
савияси тенг ва бир текисда бўлиши керак. Бунда бир-бир берилган сабоқ 
ҳамма ўқувчига баб-баравар етиб бориши билан бирга, улар сабоқни 
(топшириқни) бирдай тушунадилар, бирдай бажаришга киришадилар. 
Айтилган ҳар бир сўзни, гапни, топшириқни бирдай, бир хил англайдилар, 
бирдай тафаккур қиладилар, чунки уларнинг ёши, савияси ҳам бирдай.
Демак, савод ўргатишни муваффақиятли ташкил қилиш ва уни ўтказиш 
учун ўқувчиларнинг ёши, савияси, тайёргарлик даражаси иложи борича 
бир-бирига яқин ва тенг бўлса, савод ўргатиш пухта ва самарали бўлади. 
Ўйлаб кўринг: турли ёшдаги, касбдаги одамларга айтилган битта фикр 
уларда турлича тушунчалар ҳосил қилиши мумкин. Демак, битта фикрни 
ҳаммага баравар таъсир этиши учун уларнинг ёши, касби, савияси бир хил, 
бирдай бўлса мақсадга эришиш осон бўлади. Демак, болаларни савод 
ўргатишга тайёрлашни билишдан асосий мақсад савод ўргатиш жараёнини 
тўғри ташкил қилиш ва уни сифатли ва самарали ўтказишдан иборатдир. 

---

38 
Савод ўргатишга тайёрлаш машғулотлари мактабда ўтказилса, айни 
муддаодир.