Ergashxodjaeva Sh. Dj., Samadov A. N.,Alimxodjayeva, N. E., Sharipov I. B. Marketing kommunikatsiyasi

Pablik rileyshnz rivojlanish tarixi 
Jamoatchilik fikriga ta’sir borasida faoliyat sohasi, bilimlar sohasining vujudga 
kelishi qadimgi zamonlarga borib taqaladi. XX asrda inson faoliyati turlarining o’sishi, 
axborot tarqatishning texnik vositalari rivojlanishi bilan jamoatchilik fikriga ta’sir 
ko’rsatish usullari tobora mustaqil jihatlarga ega bo’ldi va «pablik rileyshnz» mustaqil 
faniga aylandi. 
PR faoliyati jamiyatni boshqarish elementlaridan biri sifatida butun insoniyat 

---

81 
tarixi davomida mavjud bo’lib kelgan. PR xizmati alomatlarini Qadimgi Sharqda ham, 
Qadimgi Misrda ham, Qadimgi Gresiya va Rimda ham kuzatilgan. «Public relations» 
iborasi ilk marta 1807 yil AQSh prezidenti Tomas Djefferson tomonidan «Kongressga 
yettinchi murojaat»da qo’llangan. 
«Pablik rileyshnz» mustaqil faoliyat turi va fanining yuzaga kelishi XX asr 
boshlariga borib taqaladi. 1900 yil AQShning Garvard universiteti pablisiti byurosidan 
foydalandi, Pensilvaniya shtati universitetida esa 1904 yil o’z pablisiti ofisi tashkil 
qilindi. Dastlabki PR yirik byurosi 1912 yil Amerika telefonn-telegraf birlashmasida 
tashkil etildi. 1918 yil PR fani Illinoys shtati universitetida, 1922 yil esa - Nyu-York 
universitetida o’quv rejasiga kiritildi. 1923 yil 3.Freydning jiyani E.Bernauz o’zining 
PR haqida dastlabki «Crystalling Public Opinion» «Jamoatchilik fikrini kristallab» 
kitobini bosib chiqardi. 1930 yillarning boshlarida AQShda pablik rileyshnz 
menejmentning mustaqil funksiyasi sifatida yuzaga kelib, mamlakatning yirik 
kompaniyalarida keng tarqaldi. 
Hozirgi paytda 5400 dan ortiq amerikalik kompaniya PR bo’linmalariga ega. 
Hozir AQShda 5080 dan ortiq PR agentliklari mavjud bo’lib, PR biznesida 9000 ga 
yaqin kommunikatsiya bo’yicha mutaxassislar ishlamoqda. Ikki yuzdan ortiq 
universitet va kolledjda talabalar PR bo’yicha saboq olmoqda. 1948 yil AQShda PR 
jamiyati tashkil etildi. 
1948 yil Buyuk Britaniyada Jamoatchilik fikri Instituti (Institute of Public 
Relations - IPR) ochildi. Hozirgi paytda institutda 3000 dan ortiq kishi ishlamoqda. 
1955 yil Londonda Xalqaro bыla pablik rileyshnz uyushmasi - International Publik 
Relation association (IPRA) ta’sis etildi, u hozirda 65 dan ortiq mamlakat 
mutaxassislarini birlashtirib turibdi. Buyuk Britaniyada PR yirik tashkiloti – Markaziy 
axborot agentligi muhim rol o’ynaydi, u davlat tashkilotlari va muassasalariga 
jamoatchilik fikrini shakllantirish borasida turli maslahat xizmatlari ko’rsatadi. 
1970 yillarda PR butun dunyo bo’ylab keng tarqaldi. Jamoatchilik bilan aloqalar 
bo’yicha mustaqil bo’linmalar Xalqaro valyuta fondi va yevropa tiklanish va taraqqiyot 
bankida ham mavjud. 
Mamlakatimizning bozor iqtisodiyotiga o’tish sharoitlarida PR imkoniyatlariga 

---

82 
tobora katta e’tibor qaratila boshladi. Ko’plab davlat va tijorat tashkilotlari va 
korxonalarida PR usullaridan foydalanish zarurati yuzaga keldi. Hozirgi paytda yirik 
sanoat firmalari va kompaniyalari PR xizmatiga ega bo’lib bormoqd. Bu yo’nalishda 
Savdo-sanoat palatasining xizmatlari muhim ahamiyat kasb etadi.