308
vitrinalar. Bunday vitrinalar savdo zalidan oyna bilan
ajratilgan va poldan biroz
ko‘tarilgan holda bo‘ladi.
3.Bir-biridan ikki deraza o‘rtasidagi devor bilan ajratilgan vitrinalar (eski
me’morchilik magazinlarida).
Zamonaviy me’morchilik magazinlarida vitrina yo‘lovchilarga magazin intererini
ochib beradi. Savdo zali: uning intereri, tovarlar ekspozitsiyasi ham vitrinaga aylanadi.
Ilgari vitrina qutisining asosiy qismi bo‘lib xizmat qilgan orqa devor endi olib
tashlangan. Boshdan-oyoq ko‘rinib turadigan vitrina xaridorlarni magazinga jalb
qiladi, an’anaviy (orqa devori bor) vitrina esa bu maqsadga kamroq darajada javob
beradi.
SHu bilan birga, vitrinada – u an’anaviy yoki zamonaviy bo‘lishidan qat’i nazar
– reklama funksiyasi o‘zgarmagan. U avvalgidek tovarlar haqida axborot berishi, ularni
xarid qilishga yordam berishi lozim.
Magazinlarning oynali vitrinalarini reklama qilinadigan tovarlarni tanlash,
mazmunga qarab tasniflash mumkin.
Tovar belgisi bo‘yicha vitrinalar quyidagilarga bo‘linadi:
kombinatsiyalangan vitrina
– talab yoki iste’mol umumiyligi bilan bog‘liq bir
nechta tovar guruhlari mahsulotlarini reklama qiladi. Masalan, «Kiyim-kechaklar»
magazinlarida bolalar, ayollar va erkaklar uchun iste’mol komplekslarini namoyish
etadigan vitrinalar bo‘lishi mumkin;
ixtisoslashgan vitrina
– bitta tovar guruhidagi tovarlarni namoyish etadi. Masalan,
maishiy elektr jihozlar sotish bo‘yicha magazinlarda elektr yoritish uskunalari, kir
yuvish mashinalari, changyutgichlar, muzlatgichlar
alohida namoyish etiladi;
tor ixtisoslashgan vitrina –
tovar guruhi mahsulotlari qismini namoyish etadi
(masalan, fotoapparatlar, qo‘l soatlari, erkaklar ko‘ylaklari);
aralash turdagi vitrina
– ular o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqa bo‘lmagan turli
guruhga mansub tovarlarni namoyish etadi.
Bezatish xarakteri bo‘yicha vitrinalar quyidagicha bo‘ladi:
tovar vitrinalari
– ularning asosini dekorativ
elementlardan foydalanmagan
holdagi tovarlar tashkil qiladi. Masalan, «Oshxona uchun idish-tovoqlar» vitrinasida
309
tovar keng assortimentda taqdim etiladi;
tovar-dekorativ vitrinalar
– bu erda tovar bilan bir qatorda ularning yordamida
tovarning eng muhim xususiyatlari va xossalari ta’kidlab ko‘rsatiladigan dekorativ
elementlar qo‘llanadi. Masalan, sovutgichlar, kir yuvish mashinalari, changyutgichlar
reklamasi;
syujetli vitrinalar
– biron-bir janrga oid sahnadan foydalangan holda bezatiladi.
Masalan, bolalar uchun tovarlar sotishga ixtisoslashgan magazinlarda ertak va
multfilmlar mavzusidagi vitrinalar;
tematik vitrinalar
– bayram, yubiley va tantanali voqealarga moslab bajariladi.
Tematik
vitrinalarni bezatishda matn, fotosurat, plakat, diagrammalardan keng
foydalanish zarur. Tovarlarni joylashtirish yorqin va samarali bo‘lishi lozim.
Texnik vositalar bo‘yicha vitrinalar statik, dinamik, kombinatsiyalangan turlarga
bo‘linadi. Ularda ekspozitsiyaga harakat va dinamika baxsh etish uchun mexanik
qurilmalar va boshqa moslamalar o‘rnatish mumkin.
Vitrinalarga quyidagi asosiy talablar qo‘yiladi:
1. Vitrinalar, qoidaga ko‘ra, boshdan-oyoq ko‘rinadigan, imkon bo‘lgan joylarda
esa – ularda qo‘yilgan tovarlar ko‘chadan ham, savdo zalidan ham ko‘rinib
turishi
uchun ikki tomonlama bo‘lishi lozim.
2. Vitrinada faqat sotuvda bo‘lgan tovarlarni namoyish etish mumkin. Agar tovar
sotib bo‘lingan bo‘lsa, uning namunalari vitrinadan olib qo‘yilishi lozim.
3. Vitrinada faqat tovarlarning natural namunalari (atir, odekolon, pudra, krem
qutilari va h.k.) qo‘yishga ruxsat etiladi.
4. Vitrinada mulyaj va butaforiya ko‘rinishida tovarlarning sun’iy qiyofalarini
namoyish etish taqiqlanadi.
5. Vitrinada tovarlar bilan bir qatorda qo‘yilgan tovarlarning, ayniqsa, yangilik
tovarlar va xaridorga yaxshi ma’lum bo‘lmagan tovarlarning iste’mol xususiyatlarini
ochib beradigan reklama matni berilgan plakatlardan foydalanish maqsadga muvofiq.
Vitrinaga qo‘yilgan tovar namunalari raqamlari aniq yozib qo‘yilgan
narxko‘rsatkichlar bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
6. Savdo zalini tabiiy yorug‘lik bilan ta’minlaash maqsadida ko‘rgazma bezaklari
310
qoidaga ko‘ra vitrina oynasi maydonining yarmidan ortig‘ini egallamasligi lozim.
7. Vitrinada foydalaniladigan inventar tovardan e’tiborni chalg‘itmasligi uchun
ko‘zga tashlanmaydigan bo‘lishi lozim.
8. Ayni paytda magazinda mavjud bo‘lgan tovarlar assortimentini namoyish
etishda mavsumiylik omilini hisobga olish zarur.
9. Vitrinalar kamida bir oyda ikki marta yangilanib turishi lozim.
Dinamik
qurilmali va mavsumiy vitrinalar har uch oyda yangilanib turishi mumkin. Rangi
o‘chib ketishi va dastlabki ko‘rinishini yo‘qotishi mumkin bo‘lgan tovarlar tez-tez
almashtirib turiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
