Mehnat muhofazasi

inson–mashina–muhit»
tizimining kafolatli
faoliyatini ta’minlovchi båsh xil muvofiqlik mavjud: ma’lumot (axborot),
biofizik, enårgåtik, fazoviy-antropomåtrik va tåxnik-eståtik.
Axborot muvofiqligi.
Murakkab tizimlarda opårator odatda båvosita
fizik jarayonlarni boshqarmaydi. Chunki, ko‘pincha xavflilik nuqtai
nazaridan opårator, ushbu jarayonning bajarilish zonasidan ma’lum
masofada uzoqda bo‘ladi. Boshqarish obyåktlari esa ko‘rinmaydigan,
eshitilmaydigan, såzilmaydigan holatda bo‘lishi mumkin. Opårator faqatgina
o‘lchash asboblari va jihozlarining ko‘rsatkichlarini ko‘rishi, signallarni
eshitishi va bu orqali jarayon borishini boshqarib, nazorat qilib borishi
mumkin. Bu turdagi barcha qurilmalar axborotni aks ettiruvchi vositalar
dåb yuritiladi. Ayrim hollarda opårator boshqaruvchi dastak, tugmacha,
yoqib-o‘chirgich va shu kabi boshqa boshqarish organlaridan foydalanishi
mumkin. Bunday boshqarish organlarining birgalikdagi holati sånsomotor
maydonini vujudga kåltiradi. Axborotni aks et-
tiruvchi vositalar va sånsomotor qurilmalar ma-
shinaning axborot modåli, dåb ataladi. Opårator
ushbu modål orqali eng murakkab tizimlarni ham
boshqarishi mumkin bo‘ladi.
Faoliyat davrida mashinaning barcha tavsif-
nomalarini ta’minlaydigan va shu bilan bir vaqtda
opåratorning xotirasi va fikrini charchatmasdan
(zo‘riqtirmasdan) barcha axborotlarni qabul qilish
hamda qayta ishlash imkonini båradigan axborot
modålini yaratish – ergonomikaning asosiy vazifasi
hisoblanadi. Albatta, bu masala yåchimi xavf-
sizlikni ta’minlash, ishdagi aniqlik, sifat, ish
Ergonomika atamasini
qo‘llash polyak olimi
Yastshåmbovskiy tomo-
nidan taklif etilgan.
8-rasm.
Aniqlikni ta-
lab etadigan ishlarda
yoritilganlik miqdorini
REM bo‘yicha o‘rna-
tish.

---

22
unumdorligi kabi ko‘rsatkichlarga bog‘liq bo‘ladi.
Shu sababli, axborot modåli insonning
psixofiziologik imkoniyatlariga mos kålishi zarur.