O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Ilmiy va hayotiy psixologiya. Psixologlar haqida afsonalar 
Kundalik hayotda psixologlar haqida turli xildagi mish-mishlarni eshitish 
mumkin. Ularning ba’zilarini tahlil qilishga harakat qilamiz. 
1.Psixologiya bu insonning butun qalbini, yuragini biladigan fandir, 
psixologlar insonning ichini yaxshi biladi. 
2.Psixolog – bu insonlar bilan tez muloqotga kirisha oladigan va odamlarni 
tushuna oladigan inson hisoblanadi. 
3.Psixolog – bu insonlarning xatti-harakati, hissiyotlari, boshqalarning 
fikrini boshqara oladigan va shu kabilarga maxsus o‘rgatilgan insondir. U shunga 
xos bo‘lgan texnikalardan foydalana oladi, Masalan, gipnoz bilan. 
11
Myers D.G. Psychology.Ninth Edition. – Worth Publishers, 2010. – 910 p2 

---

14 
4.Psixolog bu o‘zini yaxshi tushuna oladigan va har qanday vaziyatda ham 
o‘zini boshqara oladiga inson. 
5.Psixolog – bu hayot haqidagi ko‘proq tasavvurlarga ega bo‘lgan 
donishmanddir, uning funksiyasi qiynalgan insonlarga to‘g‘ri yo‘l ko‘rsatishdan 
iboratdir, hayotda o‘z yo‘lini yo‘qotganlarga to‘g‘ri maslahat beradi. 
Har bir afsonining tagida ozgina bo‘lsada, haqiqat yashiringandir, ularning 
tagida qandaydir asos mavjuddir, biroq insonlar haqiqatni bo‘rttirilgan holda idrok 
qilishga o‘rganib qolishgan, shuning uchun ham ba’zi bir holatlarda 
psixologlarning faoliyatini yolg‘onga qorishtirishlari mumkin. Bu fikrlarning 
bo‘rttirilganligi ba’zi hollarda insonlarning nafaqat o‘zlariga, balki boshqalarga 
ham zarar keltirishi mumkin. SHuning uchun ham biz afsonadan haqiqatni 
ajratishimiz talab qilinadi. 
Biz yuqorida keltirilgan afsonalarni diqqat bilan tahlil qilishga harakat 
qilamiz. Demak: 
1.Psixologiya bu insonning butun qalbini, yuragini biladigan fandir, 
psixologlar insonning ichini yaxshi biladi. 
Psixologlarning insonlarning ichidagi hamma gaplarni biladi degan 
taxminga kelsak, bu jihatdan bo‘rttirish kerak emas. Biroq ko‘pgina holatlarni 
oddiy insonlarga nisbatan tezroq anglashi va kuzatuvchan bo‘lishi mumkin, chunki 
psixologiya bilan shug‘ullanadigan insonlar oddiy insonlarga nisbatan o‘ta 
kuzatuvchan bo‘lishlari mumkin. Biroq shuni nazarda tutish kerakki hamma fikrlar 
bu ehtimoliy fikrlar hisoblanadi. Agar psixolog “men sizni mutlaqo tushuna 
olmayman” desa, Demak, bu haqiqiy psixolog hisoblanmaydi.
2.Psixolog – buinsonlar bilan tez muloqotga kirisha oladigan va odamlarni 
tushuna oladigan inson hisoblanadi.
Har bir inson ma’lum bir qobiliyatlar majmuasi bilan tug‘iladi, biroq biz 
buni hayotdavomida bilib boramiz. Biz insonlarning ayrim xatti-harakatlarining 
tug‘ma ekanligini sezishimiz mumkin, bular individual xatti-harakatlar bo‘lishi 
mumkin. Masalan, asab tizimining kuchi, harakatchanligi va boshqalar. Biroq 
muloqotdagi empatiya holati qiyinroq kechishi mumkin. Psixologlarorasida turli-

---

15 
tuman xulq-atvor egalari uchrab turadi. Biroq amaliy psixolog bir qator 
qobiliyatlarga ega bo‘lishi talab qilinadi. U o‘zida muloqotga moyillik va 
odamlarni 
tushuna 
olish 
qobiliyatini 
shakllantirishi 
zarur. 
Bungamosbo‘lganpsixologikmetodlarmavjuddir.
3.Psixolog – bu insonlarning xatti-harakatlari, hissiyotlari, fikrlarini 
boshqara oladigan va shunga maxsus o‘rgatilgan insondir. U shunga xos bo‘lgan 
texnikalardan foydalana oladi, Masalan, gipnoz bilan. 
Haqiqatdan ham amaliy psixolog insonlarga ta’sir ko‘rastishning ma’lum bir 
usullaridan foydalana oladi, biroq ular gipnoz bilan shug‘ullanmaydilar.Gipnoz 
bilan asosan tibbiyot xodimlari shug‘ullanishadi, biroq psixologlar ham insonlarni 
ishontirish uchun bir qator usullardan foydalanishadi.Psixologmijozning 
ishonchiga kirishda, muammolarini yumshatishda ularni ishlatishlari mumkin. 
Biroq ular bu usulni ishlatganda mijozga zarar emas,balki foyda keltirishlari lozim. 
Psixolog insonning ishonchini qozonib, o‘z foydasi yo‘lida uning psixikasiga ta’sir 
ko‘rsatishi axloqiy nuqtai nazardan to‘g‘ri emas. Holbuki, ayrim psixologlar 
amaliyotida shundayholatlarni kuzatishimiz mumkin.
4.Psixolog bu o‘zini yaxshi tushuna oladigan va har qanday vaziyatda ham 
o‘zini boshqara oladigan inson. 
O‘zini yaxshi tushunish mumkin emas. Agar inson “men o‘zimni juda 
yaxshi bilaman” desa adashgan bo‘ladi. Biroq o‘zini tushunish psixologlar uchun 
xosdir. Amaliy psixolog boshqalarni osonroq va tezroq tushunishini mumkin va 
shunga asoslanib u mijozga yordam berishi mumkin.