Mahsulotlar sifatini aniqlash va sertifikatlash

25-rasm. Mikroneyr chizmasi: 
1 - tarozi; 2 - mikroprotsessor; 3 - kamera; 4 - richag; 5- shkala; 
6 - strelka; 7- vakuum-klapan. 
So„ng klapan yordamida ishchi kamerasidan havo chiqariladi va 
mikroneyming nol ko„rsatkichi kalibrlanadi. Bundan keyin plunjemi 
tushirib (richagni ko„tarib), kalibrovkali shaybani chiqariladi.
Mikroneymi aniq kolibrovka qilish uchun kalibrovkali toladan 
foydalaniladi. Kalibrovkali tola paxtaning navi bo„yicha aniq boiinmaydi, 
ammo mikroneymi past ko„rsatkichi bilan kalibrovkali tola paxtaning past 
navlari uchun, yuqori koisatkichi bilan kalibrovkali tola paxtaning yuqori 
navlari uchun ishlatiladi.
Mikroneyming ko„rsatkichlarida kalibrovkali tola 2,1 mic.dan 6,0 
mic.gacha boiadi. Kalibrovka uchun mikroneyr tarozida yoki elektron 
tarozida, 8 gr kalibrovkali tolani oichab va keyin ishchi kamerasiga 
joylashtiriladi, so„ng ishchi kamerasining qopqogi yopilib va plunjer 
ishlash holatiga ko„tariladi (richagni tushirib).
Mikroneyr ko„rsatkich strelkasi kalibrovkali tolaning kaisatkichini 
aniqlash uchun kerak. Agar mikroneyr ko„rsatkichi kalibrovkali tolaning 
ko„rsatkichi bilan teng boimasa, bunda uskunaning kalibrovkasi 
qaytariladi. Kalibrovkadan so„ng plunjer
98 

---

tushiriladi, ishchi kamerasining qopqog„i ochilib kalibrovkali tola 
chiqariladi.
Paxta tolasining mikroneyrini aniqlash uchun o„rtacha namuna olinadi, 
tarozda 8 gramm paxta tolasi tortilib ishchi kamerasiga solinadi. Ishchi 
kamerasining qopqog„i yopilib, plunjerni ishchi holatiga keltiriladi va 
mikroneyr ko„rsatkichi shkalasi bo„yichayozi- ladi. So„ng plunjer 
tushiriladi, ishchi kamerasining qopqog„i ochiladi va paxta tolasining 
namunasi olinadi.
Paxta tolasining partiyasidan 10 % namunasidan mikroneyr 
ko„rsatkichi yoziladi.
Sinash usullarini nazorat qilish uchun maxsus tartibda tasdiqlangan 
paxta tolasining standart (etalon) namunalari qoilaniladi.
Paxta tolasining chiziqli zichligi — tola massasini uning uzunligiga 
nisbati aniqlaydigan kattalikdir. Bu ko„rsatkich tolaning qalinligini 
aniqlaydi.
Mikroneyr ko„rsatkichi namunadagi tola qalinligining havo 
o„tkazuvchanlik bo„yicha xarakteristikasidir.
Ba‟zi bir seleksiya navlari uchun mikroneyr ko„rsatkichi mikro- 
grammni duymga nisbatida boigan chiziqli zichlik bilan to„g„ri kelishi 
mumkin.
Xalqaro kelishuvlarga binoan bu ko„rsatkich paxta tolasining har xil 
seleksiya navlari uchun shartli mikroneyr shkalasi birligida qoilaniladi.
Sinalgan namunalaming massasi shu tipdagi asbob uchun o„zgarmas 
va u g„o„zaning seleksiya naviga bog„liq emas.
Namunalami sinashdan awal iqlim sharoitda, harakatdagi havo oqimi 
ostida kamida 4 soat yoki harakatsiz havo oqimi ostida 12 soat davomida 
yoki namuna vaznining o'zgarishi 2 soat davomida 0,25 foizdan oshmagan 
hollarda undan kam vaqt davomida ushlab turiladi.
Mikroneyr ko„rsatkichini aniqlash uchun LPS-4 qurilmasi 
qoilanilganda sinash uchun namuna massasi 9,0±0,02 g. Sinash uchun 
namuna kichik-kichik qismlarda qurilmaning kamerasiga tolalarning to„p-
to„p boiib yigilib qolishiga yoi qo„yilmaydigan qilib joylashtiriladi. 
Zichlashgan va yigilib qolgan tolalar albatta qo„1 bilan titiladi. Namuna 
orqali qurilmaning konstruksiyasiga bogiiq boigan ma‟lum bosim (yoki 
oqim) ostida havo oqimi yuboriladi. Asbob shkalasi bo„yicha hisob ± 1 foiz 
aniqlikda bajariladi.
99 

---

Mikroneyr va LPS-4 asboblarida mikroneyr ko„rsatkichini aniqlash 
uchun ishlatilayotgan namuna sinash oldidan paxta analizatoridan 
oikazilmaydi.