Kostyum tarixi

Buxoro – Samarqand liboslari. 
Buxoro va Samarqand milliy kiyimlarida 
qo’shni davlatlarn ing madaniy ta’siri kuzatiladi, uning asosiy shakllari va ayrim 
elementlari asrlar davomida yaratilgan. 
O’zbekistonda qadimdan ip gazlama, yarimipak, ipak va jun gazlamalar ishlab 
chiqarilgan. Ular butun Sharqda o’rta asrlardan, ya’ni Хitoydan qadimiy Тurkiston 
orqali «Buyuk ipak yo’li» o’tgan vaqtdan beri mashhur bo’lib kelgan. Buxoro va 
Samarqand gazlamalarining shuhrati to’g’risida Narshaxiy, Мaqdisiy va qator X asr 
tarixchilarining asarlari dalolat beradi. Ularning xabar berishicha, mahalliy 
gazlamalar Bag’dod, Хuroson, Мisr, Suriya, Vizantiya kabi shaharlarda ishlab 
chiqarilgan.

---

144
XIX asr o’rtalarida ko’plab shaharlar (Buxoro, Samarqand, Shahrisabz, 
Мarg’ilon va boshqalar)da milliy o’ziga xos va yuqori sifatli gazlamalarning turli 
xillari ishlab chiqarilgan. Bizning mamlakatimiz va undan tashqarida og’ir yarim ipak 
gazlamalar – beqasam, banoras va adras; ayollar kiyimi uchun yengil va yupqa ipak 
mato – shoyi, ranglarining mutanosibligi bo’yicha juda ajoyib abrli gazlamalar 
mashhur. Buxoroning abrli gazlamalarida asosan uchta rang – to’q qizil, sariq va 
pushti ranglardan foydalanilgan (56-rasm). 
Buxoro va Samarqandning milliy kiyimlari O’zbekistonning boshqa mintaqalari 
kiyimlaridan serhashamligi va noyob zardo’zi kashtalari bilan ajralib turadi (111-
rasmlar). 
XIX
asrda Buxoroda zardo’zlik san’ati gullab-yashnagan. Zardo’zi kashtalar 
bilan, asosan, saroy a’yonlari, ayollar va erkaklar kiyimlari: chopon, belbog’lar, bosh 
va oyoq kiyimlar bezatila boshlandi. Zardo’zlik san’atida zardo’zi-zamindo’zi 
texnikasi keng tarqaldi, bunda asos sidirg’asiga kashta bilan tikib chiqiladi .
111-rasm. Erkaklar libosi. Samarqand
asrda zardo’zi-guldo’zi texnikasi rivojlandi, bunda naqsh gullari qattiq qog’oz 
yoki kartondan qirqib olinib, mato ustiga qo’yiladi va zar ip bilan tikib, qoplanadi. 
 

---

145
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
112-rasm.Surxandaryo liboslari
Hozirgi vaqtda zardo’zlik san’ati an’analari yanada yuqori pog’onaga ko’tarildi. 
Buyumlarning turlari ko’paydi, kompozitsiyalar ishlab chiqish sifati yaxshilandi. 
Do’ppilar, ayollarning yengsiz nimchalari, shippaklar, belbog’lar, sumkachalar, 
kartmonlar va boshqalar keng tarqaldi. 
Shunday qilib, Buxoro va Samarqand O’zbekistonning zargarl ik va zardo’zlik 
san’ati rivojlangan markazlaridan hisoblanadi.