Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

Aloqa uchun asos.
Aloqa, aloqa uchun asos va aloqa shart-sharoitlari tushunchalarini 
farqlash lozim. Aloqa Yuzaga kelishiga imkoniyat yaratuvchi ayrim xossa, belgi yoki munosabat 
aloqa uchun asos bo‗ladi. Asosning mavjudligi aloqa o‗rnatish uchun zarur, lekin etarli emas, 
chunki uning o‗rnatilishi doim emas, balki muayyan sharoitdagina Yuz beradi. SHart-sharoitlar – bu 
avvalo predmet mavjud bo‗lgan muhitdir. U aloqa o‗rnatish uchun qulay yoki noqulay bo‗lishi 
mumkin. SHart-sharoitlar o‗z holicha aloqa o‗rnatish omili bo‗lishi mumkin emas, ular faqat aloqa 
Yuzaga kelishiga ko‗maklashadi yoki monelik qiladi.
Narsalar o‗rtasida aloqa biron-bir muayyan asosga ko‗ra Yuzaga keladi. Umumiy asos ayrim 
umumiy asosga ega bo‗lgan turli ob‘ektlar o‗rtasida umumiy aloqa yo‗lini ham vujudga keltiradi. 
Masalan, muayyan manfaat guruhlari o‗z manfaatlarini himoya qilish uchun siyosiy guruhlarga 
birlashadilar, mamlakatdagi siyosiy muhitga kuchli ta‘sir ko‗rsatadilar. Ammo boshqa, masalan, 
etnik, diniy va boshqa asoslarga ko‗ra ular o‗zaro bog‗liq bo‗lmasligi ham mumkin. Shunday qilib, 
mazkur misolda aloqa yo‗li aloqa Yuzaga kelishi uchun asos, boshqa belgilar – buning shartlaridir. 
O‗zaro aloqa umumiy xususiyat kasb etadi, u butun borliqqa xosdir. Shu sababli aloqa tushunchasi 
dialektikada eng umumiy tushunchalardan biri hisoblanadi. Boshqa barcha kategoriyalar o‗zaro 
aloqaning muayyan turlari bilan tavsiflanadi.
Munosabat
. Aloqa tushunchasi o‗zaro aloqa, harakat, munosabat tushunchalari orqali 
yoritiladi. «Hozirgi zamon falsafa lug‗ati»da
67
munosabat tushunchasi «narsalarning o‗zaro 
mavjudlik usuli, ularda yashirin xossalarning namoyon bo‗lish omili» sifatida ta‘riflangan. Bu 
ta‘rifda munosabatni tavsiflovchi quyidagi jihatlar farqlanadi: birinchidan, narsalarning o‗zaro 
mavjudligi, yaqinlaShuvi, birlaShuvi. Ikkinchidan, munosabat narsaning xossalarini namoyon etish, 
ya‘ni harakatga keltirish usuli sifatida amal qiladi. Uchinchidan, narsalarning birlaShuvi sifatidagi 
munosabat ta‘sirida kooperativ effekt, ya‘ni narsalar holatlarining bir-birini o‗zgartirishi Yuz 
beradi. Bunda munosabat Yuzaga kelgunga qadar yashirin holda mavjud bo‗lgan narsalarning 
xossalari bir-biriga o‗tadi va namoyon bo‗ladi. 
Xullas,