Baxrom Mengnarov 4-kurs 405-guruh Mustaqil ish Tovushlar ustida ishlashga tayyorlash bosqichiga metodik tavsifnoma Reja

Baxrom Mengnarov 4-kurs 405-guruh 
Mustaqil ish
1) tilning gorizontal harakatiga ko'ra; 
2) tilning vertical harakatiga ko'ra; 
3) lablarning ishtirokiga ko'ra. 
1. Tilning gorizontal harakatiga ko' ra unlilar ikkiga bo' linadi:
a) til oldi yoki oldingi qator unlilar: i, e, a ;
b)til orqa yoki orqa qator unlilar: u, o', o
Bunday bo'linishning sababi shundaki, til oldi unlilari talaffuz 
qilinganda tilning oldingi qismi faolroq harakatga keladi. Til orqa 
unlilarni talaffuz qilganda esa , tilning orqa qismi harakatga kelib , 
ko'pincha yumshoq tanglay tomon yo'naladi.
2. Tilning vertikal harakatiga ko'ra unlilar uchga bo'linadi:
a) yuqori unlilar (tor) unlilar: i, u;
b) o'rta (o'rta keng) unlilar:
c) quyi (keng) unlilar: a, o.
Unli tovushlarning tilning vertikal harakatiga ko'ra tasnifida tilning 
tanglayga tomon ko'tarilishi va tushishi, og'izning ochilishi darajasi 
hisobga olinadi. Chunonchi, i, u tovushlarini hosil qilishda til tanglayga 
yaqin tur adi, shuning uchun og'izning ochilish darajasi tor bo'ladi; a, 
o tovushlarini hosil qilishda esa til tanglaydan ancha uzoqlashadi 
(quyida turadi), shuning uchun og'izning ochilish darajasi ham keng 
bo'ladi; e, o' tovushlarini hosil qilishda til va tanglay o'rtasidagi oraliq 
o'rtaga bo'ladi, ya'ni tor ham emas, keng ham emas. Shunga ko'ra, 
og'izning ochilishi ham o'rtacha keng darajada bo'ladi.

---