O„zbekiston respublikasi avtomobil yo„llari qo„mitasi toshkent avtomobil yo„llarini loyihalash, qurish va ekspluatatsiyasi instituti

keltirish koeffitsienti
degan tushuncha kiritiladi. Keltirish 
koeffitsientlari orqali oir avtomobillar yengil avtomobillar soniga keltiriladi. 

---

Turli tarsnport vositalarining harakat miqdorini yengil avtomobilga keltirish 
koeffitsientlari quyidagicha. 
Yengil avtomobillar 
1 
Mototsikl va mopedlar 0,5 -0,75 
Yuk avtomobillari 1,5 -3,5 
Avtopoezdlar 
3,5- 6,0 
Yo‘lning haqiqiy harakat jadalligi yilning va kunning har xil vaqtida vizual 
o‘lchash natijasida topiladi. 
Avtomobil harakat oqimining yana bir harakteristikasi deb, harakat tezligini 
ko‘rsatish mumkin. Harakat jadalligi kam bo‘lgan uchastkalarda avtomobillar 
o‘zlarining dinamik xususiyatlarini yaxshi amalga oshira oladilar. Harakat jadalligi 
oshishi bilan, avtomobillarning bir-biriga ta'siri sezila boshlaydi. Bu ta'sir 
natijasida avtomobillar oqimining o‘rtacha tezligi paydo bo‘ladi. Avtomobil 
yo‘llarini geometrik o‘lchamlarini belgilashda asosiy ko‘rsatkich bu hisobiy 
tezlikdir. 
Hisobiy tezlik
deb yakka avtomobilning (xavfsiz va ustivorlik sharti 
bo‘yicha) ob-havoning ma'lum sharoitida, avtomobil shinasining yo‘l qatnov qismi 
yuzasi bilan me'yoriy tishlashish holatida, yo‘lning eng noqulay bo‘laklarida 
mumkin bo‘lgan eng katta tezlikdagi harakatiga aytiladi. Yo‘l elementlarini 
loyihalash uchun hisobiy harakat tezligini yo‘lning toifasidan kelib chiqib
quyidagi jadvaldan olamiz: 
Yo‘lning 
toifasi
Hisobiy tezlik, km/soat
Asosiylari
Joyning murakkab qismi uchun:
Past-baland
Toli
I a
150
120
80
I b
120
100
60

---

II
120
100
60
III
100
80
50
IV
80
60
40
V
60
40
30
Avtomobil 
yo‘llarini 
transport-foydalanish 
sifatlarini 
4 
turkumga 
ajratishimiz mumkin: avtomobil harakatiga; yo‘l sharoitiga; harakat xavfsizligiga; 
harakat iqtisodiyligiga boliq bo‘lgan.
Avtomobil harakatiga boliq bo‘lgan transport-foydalanish sifatlariga 
quyidagi ko‘rsatkichlar misol bo‘ladi: harakat jadalligi, tarkibi, hajmi, tezligi, 
vaqti, yo‘lning o‘tkazuvchanlik va tashuvchanlik qobiliyati, va h.k.
Yo‘l sharoitiga boliq bo‘lgan transport-foydalanish ko‘rsatkichlariga 
quyidagilar misol bo‘ladi: yo‘l to‘shamasi va yo‘l poyi mustahkamligi, 
qoplamaning ravonligi va adir budurligi, qoplamani g`ildirak bilan tishlashishi, 
qoplama yemirilishga bardoshliligi, yo‘l to‘shamasi ishlash qobiliyati va h.k. 
Harakat xavfsizligiga boliq transport-foydalanish ko‘rsatkichlariga yo‘lning 
ishonchliligi, xizmat muddati,nisbiy avariyalik va xavfsizlik koeffitsientlari, 
ko‘rinish masofasi misol bo‘ladi. 
Harakatning iqtisodiyligiga boliq bo‘lgan ko‘rsatkichlar: yuk tashish 
tannarxi,yo‘l-transport hodisasidan keladigan zarar va h