O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

 
Sovitish-moylash 
moddalarining 
tarkibi. 
Metallarni 
kesib-ishlashda 
qo’llaniladigan sovitish-moylash suyuqliklarini uchta guruxga bo’lish mumkin. 
I - Suvli suyuqliklar: 
1 ) elektrolitli eritmalari; 
2 ) yuvuvchi moddali eritmalari; 
3 ) emulosiya; 
4 ) moylarning yarimtiniq eritmalari. 
II. Moylar: 
1 ) mineral; 
2 ) cho’kindili mineral; 
3 ) tabiiy moylar. 
III. Gazlar. 
Suvli suyuqliklar katta sovitish qobiliyatiga ega. Yangi qiyin ishlov beri-
ladigan metallar va qotishmalarning keng ko’lamda tarqalishi bilan suvli 
suyuqliklar borgan sari katta maonoga ega bo’lmoqda. Suvli suyuqlik va moy-
larning sovitish-moylash xossalari, ularning tarkibiga turli moddalarini qo’shish 
bilan oshadi. Sovitish-moylash suyuqliklari ishlov berish turi va maromini, detal va 
kesuvchi asbob materialining xossalarini, ishlov berilgan yuza tozaligiga talablar,
ishlolov berish aniqligini hisobga olib tanlanishi kerak. Suvli suyuqliklar: yo’nish, 
parmalash, razvertkalash, frezerlash, jilvirlash, rezoba ochish uchun; moylar: 
xoninglash, metchiklar va plashkalar bilan rezoba ochish, tish ochish, chuqur 
teshiklarni parmalash, avtomat ishlov berish uchun tavsiya etiladi. Metall kesu-
vchi asboblar bilan (keskichlar, parmalar, frezalar) qora ishlov berish uchun, 
shuningdek jilvirlash uchun yaxshi sovitish xususiyatlariga ega bo’lgan suyuqliklar 
yaroqli hisoblanadi. 
Bunday ishlarda elektrolitlarning suvdagi eritmalari yoki 2,5-30% li emu-
losiya, jilvirlash uchun 1 – 2 % li moy eritmalari qo’llaniladi. Yarim toza oper-