Metodologiyasi

«O'zbekiston milliy cnsiklopcdiyasi». Davlat ilmiy nashriyoti, 2004, 
8
-jild.
274-b.
98

---

so'z va iboralar, ularni tashkil etgan arab harflarining abjad hiso- 
bidagi raqamlari bilan qo‘shib hisoblanganda, m a’lum bir sanani 
anglatuvchi raqamlar, son kelib chiqadi1.
Ta’rix sharq tarixnavisligining asosiy xususiyatlaridan biri hi- 
soblanadi va «tarix»lar ham m uhim manbaviy xususiyatlarga ega 
ekanligi aniqlandi. Ta’rixlar m azm uniga ko‘ra m anbalardagi ax- 
borotni ifodalaydi. Zamonaviy tarix fanining nazariy yondashuv- 
larida axborot ochiq ifodalangan va yashirin holatda (keyingisi 
ko‘p uchraydi) bo‘lishi ta ’kidlab o ‘tilgan bo‘lsa2, sharq tarixnavis- 
ligidagi ta ’rixlarda keltirilgan axborot yashirin holatda ko‘proq 
uchraydi. Shu bois tarixchi yoki tadqiqotchidan m azkur axborot- 
ni m atndan aniqlab va ajratib olishi uchun arab alifbosidan va 
ayniqsa abjad hisobidan boxabar boMishi m uhim aham iyat kasb 
etadi.
Sharq tarixnavisligining nam unalarida kuzatish m um kinki, 
tarix asarlarini yozish vaqtida m uallif ko‘zda tutgan sana so‘z 
yoki muam m o usulida ifodalanadi va ta ’rix tarzida talqin etiladi. 
Shunga ko‘ra, ta’rix sarih (ochiq, ravshan) va ta ’miya (berkitilgan, 
yashirilgan) kabi ikki turga bo‘linadi. Ta’rixning sarih turida sa­
na ochiq ifodalansa, ta ’miyada avval ta’rixning moddasi topiladi. 
Tarix asarlarida va m anbalarda ta ’rixlar qo‘llanilgan holatlar ju - 
da ko‘p uchraydi.
Yuqoridagi har ikki holatdan ko‘rish m um kinki, sharq ta- 
rixnavisligida va zamonaviy tarix fani metodologiyasi sohalarida 
m anbalar va matndagi axborotni talqin qilish vaqtida axborot- 
ning aniq va ochiq ifodalangan, shuningdek, yashirin holatda 
(so‘z ichida m a’no jih atd an) ham mavjudligi alohida ta ’kidlab 
o‘tilmoqda.