73
— микрофирмалар - мулкчилик шаклидан қафи назар ўзининг ўртача йиллик бандлик
ҳисобига эга ишлаб чиқариш тармоқларида 10 кишигача ишчиси боиган, савдо, хизмат ва
бошқа ишлаб чиқаришдан ташқари соҳаларда 5 кишигача исбчиси боиган корхоналар;
— кичик корхона — мулкчилик шаклидан қатфи назар, ўзининг йирик бандлик ҳисобига эга,
саноат соҳасида банд боиган, таркибида 40 кишигача ишчиси боиган, қурилиш, қишлоқ
хўжалиги ва бошқа ишлаб чиқариш тармоқларида таркибида 20 кишигача ишчиси бўлган,
фан, фанга хизмат кўрсатиш, чакана савдода таркибида 10 кишигача ишчиси болган
корхона;
— ўрта корхона - мулкчилик шаклидан қатфи назар, ишлаб чиқариш соҳасида 100 кишидан
ошмаган, қурилишда 50 киши, қишлоқхўжалигида, бошқа ишлаб чиқариш тармоқлари, улгуржи
савдода 30 киши, чакана савдо, хизматлар соҳаси ва бошқа ишлаб чиқаришдан ташқари
тармоқларда 20 кишидан иборат ишчиси бўлган корхоналар.
Халқаро тажрибанинг тасдиқлашича, кичик бизнес субьектлари йирик бизнес кўмаги
остида самаралироқ фаолият юритади, чунки йирик корпорациялар технологик
жараёнларнинг маромийлигини таьминлайди.
Кичик бизнес субьектлари бошқарувда бир қатор ижобий устунликларга
эгажумладан:
— бошқарув қарорлари қабул қилишнинг тезкорлиги ва ихчамлигига еришилади;
—юқори сифатли маҳсулотлар ишлаб чиқариш ва хизматлар кўрсатиш, уларнинг
таннархини пасайтириш, хомашё ва ресурслардан самарали фойдаланишда йирик
бизнесга қараганда кичик Ҳзнес субьектларининг имконияти юқори;
— кичик бизнес субьектларида янги турдаги маҳсулотларни ишлаб чиқариш,
илмий-техникавий янгиликларни амалиётга қисқа муддатларда жорий этиш мумкин;
—иқтисодиётда рақобатчилик муҳитинд шакллантиришга кўмаклашади; ь — бозор
талабларига, рақобатбардошлик шартларига тезроқ мослашилади;
— қўшимча ишчи ўринларини юзага келтиради ва ҳ.к.
Бизнесни марказлаштирилмаган ҳолда бошқариш зарурияти корхона иқтисодий
ночорлик ҳолатига тушиб қолганда, яьни, унинг кредиторлар олдидаги ўз мажбуриятларини
белгиланган муддатларда бажара олмаслик ҳолларида ҳам юзага келади.
Корхоналарда бошқаришнинг мазкур тартибини самарали жорий этиш уларда
бухгалтерия ҳисоби тизимини такомиллаштиришга бевосита боғлиқ. Бунда корхонанинг
ҳисоб
тизимини
харажатлар
ва
жавобгарлик
марказлари
устидан
ҳамда
режалаштирилган кўрсаткичлардан четланишлар бўйича тезкор назорат ўрнатиш,
шунингдек, бўлинмалар ўртасида трансферт баҳоларни тўғри шакллантириш, улар
молиявий-хўжалик фаолиятини батафсил акс эттирадиган сегментар ҳисоботларни
тузишга имкон бериши талаб қилинади.
Do'stlaringiz bilan baham: