A ashirov, sh. Atadjanov

1 Гумилев Л.Н. Этногенез и биосфера земли. — JI., 1990.
95

---

tarixining etnogenez qismi uning elat, xalq bo‘lib shakllanguniga 
qadar bo'lgan tarixidan iborat... Qachonki, etnik belgilar va 
a lo m a tla rn in g b a rc h asi so d ir b o 'lg a n id a g in a e tn o s-x a lq
shakllanishi o‘z nihoyasiga yetadi. Shakllangan etnosning bundan 
keyingi tarixi fanda etnik tarix nomi bilan yuritiladi1. Akademik 
olimning bunday qarashlari etnogenez va etnik tarix m uamm osi 
doirasida etnologiya fanida ilgari surilgan chuqur mushohadali 
g ‘oyalardan biri ekanligini e ’tiro f etgan holda shuni ham
ta’kidlash kerakki, bu borada boshqacha qarashlar ham bildirilgan. 
Jum ladan, akademik K. Shoniyozovning fikricha, etnik tarix — 
o ‘rganilayotgan xalqning ibtidoiylikdan boshlab, bir qancha 
tarixiy bosqichlarni o ‘tib to bizgacha davom qilib kelgan katta 
davrni qam rab oladi. Boshqachasiga etnik tarix tushunchasi 
etnosning qadimda va ilk o ‘rta asrlarda mavjud bo‘lgan ildizlarini, 
ularning alohida etnik jam oa (etnik birlik) bo‘lib shakllanish davrini 
hamda etnosning keyingi taraqqiyot tarixini (to millat bo ‘lib 
shakllanishiga qadar) o ‘tgan davrini o ‘z ichiga oladi. Biroq, h ar 
ikki m u a llif h am e tn o s-x a lq n in g sh ak la n ish i m illa tn in g
shakllanish davriga to ‘g‘ri kelmaydi, degan um um iy xulosaga 
keladilar. H ar ikki muallifning fikricha, millatning shakllanishi 
etnogenetik jarayon kabi uzoq davom etadigan tarixiy jarayon 
bo ‘lib, millat etnik tarixning eng yuqori cho'qqisi, kam olot 
bosqichidir. Bu bosqichga ko‘tarilgan xalqning davlati millat nomi 
bilan yuritiladi, aniq hududiy chegarada muomalada bo ‘lgan 
um um xalq-m illat tili davlat tili maqomi darajasiga ko‘tariladi, 
o ‘zlikni anglash darajasi esa fuqarolarning hayot mazm uniga, 
kundalik turm ush tarziga aylanadi.