A ashirov, sh. Atadjanov

qilib kelayotgau ijimioiv-iqtisodiy, geogral'ik htidudiv va iqlimiy
omillar kiradi. Mamlakatimtzning .isosan iokislik va cho'llardan
iborat keskin koimucutal iqlimli, gcograllk luuiudda loylashganligi,
qahraton qish ja/.irama issiq, yoz bilan almasltinishi, bahor va
kuzining shiddat bilan kelishi va ketishi xalqimizning fe’l-atvorida
aniqlik va loiidalikni, to ‘porilik, qaynoq mehrni, qattiqqo‘llik va
intizomni tarkib toptirgan.

---

Xullas, xalqirnizning intellektual m a’naviy qiyofasi — men- 
talitetiga baho berishda yuqoridagi muhim jihatlarni e’tiborga 
olish zarurdir.
0 ‘zbeklarning Movarounnahr va Xorazm hududida hamda 
ularga tutash mintaqalardagi o'troq dehqonchilik va hunar- 
mandchilik madanivatiga ega avtoxton xalq ekanligiga xalqimiz- 
ning ona tabiaiga, yerga, suvga, havoga, olovga bo‘lgan cheksiz 
hurmati va ularni e’zozlash bilan bog‘liq turfa xil urf-odat va 
m arosim lari, a n ’anaviy dehqonchilik va hunarm andchilik 
udumlari, ko‘p asrlik islom sharoitidan q at’i nazar, o ‘zbek 
xalqining turmush tarzida, urf-odatlarida saqlanib kelayot- 
gan son-sanoqsiz zardushtiyiik elem entlari ayniqsa yaqqol 
ifodalangan. Shuningdek, bugungi kunda o ‘ziga xos tarzda 
rivojlanayotgan shaharsozlik va me’morchilik an’analari, boy 
folklor namunalari, yozma rneros, adabiyot, san’atga bo'lgan 
qiziqishlar, ezgulik va yovuzlik o‘rtasidagi kurash, koinot va zamin, 
inson va havo, o‘lim va abadiyat haqidagi asotir va rivoyatlarda, 
asosan o‘troq madaniyat sohiblariga tegishli bo'lgan Navro‘z, 
Mehrjon, Sada, Gul say 11ari. Hosil bayrami kabi bayram va 
sayllai uing davomiyligi yoki insonning qayg‘uli onlari — motam 
marosimlarida maxsus o'lik xizrnatchilari — g‘assollar, go‘rkovlar 
ishtiroks bilan bug'liq udumlar, rasum -rusm lar davom etib 
kelayotganligi fikrimiz dalilidir.
0 ‘/beklarning asosiy ildizi turkiylardan boshlaganligiga 
(turkiviikka xos jangovarlik, mardlik, lafz halolligi) bag‘rikenglik, 
saxovatpeshahk, hojatbarorlik kabi xislatlarda o ‘zining yorqin 
ifodasini topgan. Bizbuni ayniqsa, xalqirnizningto‘y-tantanalar- 
ga o‘ta o‘chligida, yillar rnobaynida yig‘ib-terib elga tarqatishdan 
zavq-sliavq olishida, aza va yo‘qlov marosimlarini uyushgan holda 
o‘tkazishda. hila tug‘ilishidan tortib to motamgacha bo‘lgan barcha 
marosim va urf-odatiarmizda keng jamoatchilik va mahalla ahlining 
doimo bosh-qosh bo‘lishi kabi udumlarda kuzatamiz. Milliy 
mentalitetimizda turkiylarga xos jihatlar ma’naviy madaniyatimizda 
chillak, chavgon, uloq ko'pkari, kurash kabi milliy o'yinla- 
rimizda, «quloqtishlar», «beshikkerti», «qalin», «to‘qqiz» kabi 
rasm-rusm va udumlarimizda, qolaversa, otga boigan o^ziga xos

---