7-Laboratoriya mashg‘ulot. Mavzu

Uchinchi bosqich
, atsetogen faza hisoblanadi va unda shu paytga kelib rivojlangan mikroflora 
– sirka, chumoli va sut kislotalarini hosil qiladi. Bu jarayon kislorodsiz faza bо‘lib, 
unda faqat obligat (shart bо‘lmagan) anaeroblar ta’sir kо‘rsatadilar. 
Oxirgi bosqich
, metanogen fazada, metan hosil bо‘ladi. Metanli bijg‘ish texnologiya nuqtai 
nazaridan ikki fazaga bо‘linadi:
 metanli 
biotsenozning yetilishi va fermentatsiY. 
Oxirgi bosqichda azot saqlovchi organik birikmalar ham jadal о‘zgaradilar. Bijg‘iydigan 
muhitni ishqorlanishi bilan (rN

8,0) oltingugurtni qaytaruvchi anaerob bakteriyalarning ta’siri 
hisobidan uchuvchan organik birikmalar: chumoli, sirka, propion, moy, sut, yantar (qaxrabo) 
kislotlari va shuningdek, spirtlar va gazlar hosil bо‘ladilar. Bu birikmalar anaerob metanogen 
organizmlar uchun substrat bо‘lib xizmat qiladi. 
Metanogen bijg‘ish 3
0
S dan 60
0
S gacha bо‘lgan harorat oralig‘ida amalga oshadi. 
Jarayonning jadallashishi harorat kо‘tarilishi bilan oshib boradi va termofil sharoitda 2-3 

---

marotabaga oshadi. Metanogen bakteriyalarning rivojlanishi uchun bijg‘iydigan muhit chumoli va 
sirka kislotalari, vodorod, karbonat angidridi hamda oltingugurt va azot manbalari, H
2
S va ammiak 
saqlashi kerak. 
Hozirgacha 25 dan ortiq metan hosil qiluvchi bakteriyalar aniqlangan bо‘lib, ular bir-
birlaridan morfologiyalari (dumaloq, spiralsimon, ipsimon va h.k.) bilan farq qiladilar. 
Anaerob sharoitdan tashqari jarayon ketishi uchun qorong‘ulik, neytral yoki juda ham kam 
bо‘lgan ishqoriy muhit (rN-8,0) bо‘lishi shart. Barcha, shu kungacha aniqlangan metanogen 
bakteriyalar kerakli energiyani vodorodning oksidlanishi hisobidan oladilar. 
Vodorod akseptori vazifasini karbonat angidrid bajaradi: