Samarqand iqtisodiyot va servis

hududlar
)
Erkin iqtisodiy 
hududlar
(EIH) dunyoning ko‘plab davlatlarida keng 
yoyilgan. XX asrning oxirlarida dunyoda turli xildagi 4 mingdan ortiq EIH lar 
mavjud edi. G‘arb mutaxassislarining fikricha 2004 yilga kelib jahon tovar 
aylanmasining 30%i turli erkin iqtisodiy 
hududlarda
ro‘y berdi. Xalqaro 
korporatsiyalar o‘z faoliyatlari uchun imtiyozli sharoitlarni 
qidirib
, EIHlarni ko‘p 
foyda olish mumkin bo‘lgan joy sifatida ko‘rishadi. Yirik xalqaro korporatsiyalar 
erkin iqtisodiy 
hududlarda
o‘z ishlab chiqarishlarini tashkil 
qilishni
ekspansiyalarining muhim yunalishi deb 
hisoblaydilar
. 
Erkin iqtisodiy 
hududlar
mamlakatning boshqa 
qismlarida
ishlatilmaydigan 
imtiyoz va rag‘batlantirishning o‘ziga xos tizimi 
qo‘llaniladigan
milliy iqtisodiy 
hududning
bir 
qismidir
. Odatda EIHlar jug‘rofiy jihatdan u yoki bu darajada 
alohida 
hududdir
. 
Erkin iqtisodiy 
hududlar
ularni tashkil 
qiluvchilar
tomonidan ochiq 
iqtisodiyot tamoyillarini amalga oshirishdagi muhim bosqich sifatida ko‘riladi. 
Ularning faoliyat ko‘rsatishi tashqi iqtisodiy faoliyatni faollashtirish va 
erkinlashtirish bilan bog‘lanadi. Erkin iqtisodiy 
hududlarning
iqtisodiyoti tashqi 
dunyoga ochiqligi katta darajada bo‘ladi. Bojxona, soliq va investitsion rejimi esa 
tashqi va ichki investitsiyalar uchun 
qo‘laydir
. 
Erkin iqtisodiy 
hududlar
tashkil 
qilishning
muhim sabablaridan biri 
shundaki, ko‘pincha davlat iqtisodiyotini kapital oqimi uchun to‘liq ochishni, 
o‘ziga xos investitsiya oqimini 
hamma
joyda ishlatishni istamaydi. Shuning uchun 
ham
maxsus 
hudud
sifatida 
qisman
ochiqlikni ishlatadi. 
Erkin iqtisodiy 
hududlar
tashkil 
qilishda
ikkita konseptual yondoshish
qo‘llaniladi
: 
hududiy
va funksional (nuqtali). Birinchi 
holatda
hududdagi
barcha 
rezident korxonalar xo‘jalik faoliyatida imtiyozlardan foydalanadilar. 
Erkin iqtisodiy 
hududlarning
eng oddiy ko‘rinishlaridan biri erkin bojxona 
(bojsiz)