q o 'sh in lari
yaqinlashishi bilan, u y a n a M o v a r o u n n a h r g a ketib qoldi va
Q a r s h i s h a h r i d a k u n k e c h ird i. K a m o l i d d i n B in o iy 1512-yili
Q a rsh i
m u d o faach ilari safida tu rib sh a h a rn i Safaviylardan h im o y a qildi va o ‘sha
ja ngda halo k b o ‘ldi.
Kamoliddin Binoiy iste’dodli shoir va ulkan tarixshunos olim sifatida tarixda
qoldi. U Markaziy Osiyo, 0 ‘zbekiston va Qozog'istonning XV asrning so'nggi
choragi va XVI asrning boshlaridagi ijtimoiy-siyosiy tarixini o'rganishda alohida
qiymatga ega bo'lgan “ Shayboniynom a” nomli tarixiy dostonini yozdi.
B i n o i y n i n g “ S h a y b o n i y n o m a ” a s a r i h a m “ T a v o r i x i g u z i d a ,
n u s r a t n o m a ” va M u lla S h o d iy n in g “ F a t h n o m a ”
asarlari bilan bir rejada
yozilgan bo 'lib , S h ay b o n iy x o n tav allu d id an to D ashti q ip c h o q o 'zb ek lari
to m o n id a n M o v a r o u n n a h r va X o ra z m n i 1505-yili bo'ysundirilishiga q a d a r
s hu h u d u d d a b o 'lib o 't g a n tarixiy v o q e a la r h a q id a h ik o y a qilinadi. Asar
1505— 1507-yillar o ra sid a yozilgan.
“ S h a y b o n i y n o m a ” d a 1450— 1505-yillar orasida yuz b e rg a n ijtim oiy-
siyosiy
v o q e a la r qisqa, lekin a n iq b a y o n etilgan. U m u h i m geografik,
m asalan , S ird a ry o n in g o 'r t a o q im id a jo y la sh g a n S a b ro n , S ig 'n o q , A rquq,
O 't r o r , Yassi, O 'z g a n d , O q q o 'r g ' o n va X o ra z m g a to b e s h a h a r la r d a n
U r g a n c h , Vazir, B u ld u m s o z , A d o q va b o s h q a j o y l a r h a q i d a h a m d a
e tn o g ra fik , m a s a la n D ash ti q ip c h o q lik o 'z b e k
qab ilalari va u la rn in g
ijtimoiy-siyosiy hayotdagi mavqei haqidagi dalillarga b o y asardir. B u n d a n
tashqari, asarda S hayboniy am irlar va askarlarining faoliyati
haq id a m u h im
m a ’lu m o tla rn i u ch ra tish m u m k in .
“ S h a y b o n iy n o m a ” asari m atn i c h o p etilmagan. Lekin, u ning qo 'ly o zm a
n u s x a la ri k o ' p t a r q a l g a n . F a q a t O ' z R FA S h a r q s h u n o s l i k in stitu ti
qo'lyozm alari xazinasida yetti m o 'ta b a r nusxa mavjud. Bulardan biri inv.
№ 844, eng qadim gi bo'lib, Shayboniyxon hayot ch o g 'id a
uning shaxsiy
kotibi M u h a m m a d M o 'm i n ta ra fid a n k o 'c h irilg a n , ayrim satrlari esa
Shayboniyxonning o 'z qo'li bilan ko'chirilgan. Y ana bir e ’tib o rli q o 'ly o z m a
raqami № 3422 bo'lib, ushbu asarning xorazmlik m ash h u r tarixchi va taijimon
M u h a m m a d Y usuf Bayoniy (1858—1923) to m o n id a n qilingan o 'z bekcha
tarjimasidir. Kitobdan ayrim parchalar rus tilidagi majm ualarda e ’lon qilingan.
Do'stlaringiz bilan baham: